Eo - Matthias, Ulrich - Fajron sentas me interne.md

% Eo - Matthias, Ulrich % Fajron sentas me interne

!(images/000001.jpg)

Fajron sentas mi interne

(Romano originale verkita en Esperanto)

Ulrich Matthias

ii

Torixoréu libroj - http://www.lujz.org/libro/

Ekzistas germana traduko de Karl Liebermann.

Legu la html-an version ˆce la a˘

utoro.

Bildo el retpaˆ

go de FEL, kie vi povas mendi la libron.

iii

Anta˘

uparolo al la reta versio

Estante 23-jarulo, mi verkis en septembro 1989 malgrandan Esperanto-romanon. Mi dissendis

ˆ

gin al kelkaj konataj esperantistoj kaj Esperanto-eldonejoj kaj ricevis abundon da afablaj reagoj.

Herbert Mayer, la estro de la tiutempe ankora˘

u sufiˆce nova eldonejo Pro Esperanto, deklaris sin

preta eldoni la verkon, tamen preferante ˆsanˆ

gi ˆ

gian originan titolon Inter aliuloj al Fajron sentas

mi interne.

La libro aperis en a˘

ugusto 1990 kaj tuj trovis sufiˆce grandan resonon inter la esperantistaro, pri

kio atestas anka˘

u recenzoj en ˆcirka˘

u 10 Esperanto-gazetoj (i.a. Esperanto, La Gazeto, Bulgara

Esperantisto, Koncize, La eta gazeto, Hungara Vivo, Esperanto in Baden-Wuerttemberg). Eltiraˆoj aperis en Kontakto kaj la legolibro Ek al leg’. La a˘

utoron atingis pluraj centoj da opiniesprimoj de

legantoj el pli ol 20 landoj. En 1997 William Auld enmetis la verkon en sian Bazan legoliston de la

orginala Esperanto-Literaturo.

Tamen intertempe la romaneto certagrade forgesiˆ

gis kaj malbone vendiˆ

gas. Kun la permeso de la

eldonisto Herbert Mayer mi nun aperigas ˆ

gin en la reto kaj esperas, ke tiamaniere ˆ

gi trovos kelkajn

pliajn legantojn.

iv

La 97-paˆ

ga romano da˘

ure haveblas je ˆcirka˘

u 10 EUR ˆce la eldonejo Pro Esperanto (nun: Inter-

nacia Esperanto-Muzeo Vieno), la libroservo de UEA kaj multaj aliaj movadaj libroservoj.

Wiesbaden, 20.03.1996/21.01.2001

Ulrich Matthias

Ulrich Matthias, Ohmstr. 13, D-65199 Wiesbaden [email protected]

v

Anta˘

uparolo

Ne tiom ofte oni a˘

udacas malferme paroli pri la internaj problemoj de la propra komplika per-

soneco, sincere esprimi sin, malkovri en si la homon - tiun, kiu bezonas amon kaj kiu kapablas ami.

Tradicie, la indeco de la malferma eldiro estas pridubata pli ofte (verˆsajne pro la edukado) inter pli aˆ

gaj homoj a˘

u, pli ˆ

guste - inter la-aˆ

gaj mense. En la verkaro de William Auld ni trovas la

koncernan respondon al la similaj skeptikuloj:

La˘

u mi, en ˆciuj teranguloj

nin junaj homoj regi devas;

se l’ kriterion ni mallevas,

ni vendas nin al homaj puloj.

Nenio estas pli bela ol esti juna... kaj... paroli Esperanton, asertas Manfred, la ˆcefa heroo de la romano. Mi esperas, ke tiu altnivela internacia interkompreniˆ

go... iam fariˆ

gos memkomprenebla

vi

afero por la tuta homaro... Definitive, tiam aperos la ebleco pli profunde ekkoni la problemaron de homo el ie ajn malproksime situanta lando, same kiel mi, dank’ al hazarda bonˆsanco dum Esperanta vojaˆ

go tra FRG, havis la eblecon legi la manuskripton de tiu ˆci libro, kies enhavo senprokraste ekde la komenco ˆ

gis la fino firme absorbis mian atenton per la kolora gamo de riˆcaj travivaˆoj, el kiuj

multaj respegulas biografiajn spertojn de la a˘

utoro. Evidente anka˘

u pro tio la romano sonas nature

kaj konvinkige, la esprimplenaj bildoj, intensigitaj per la specifeco de akriˆ

ginta junula mondpercepto

figure prezentas la aspiron al reciproka tenera korinklino kontraste kun nesentemo kaj indiferenteco.

Mi pensas, ke anka˘

u multaj aliaj homoj ne ˆciam estas feliˆcaj, kaj ke mi eble ne estas la sola homo,

kiu neniam konis iun, kiu lin komprenis..., skribas la ˆcefa heroo en sia artikolo, kiu aperas en la lernejana gazeto sub la titolo Inter aliuloj.

Granda mistero estas aliuloj

...

Mi vagas inter ili kvaza˘

u certa

pri mi, pri ili, pri la universo -

ekstere vigla kaj la˘

uˆsajne lerta,

dum efektive temas pri l’ inverso.

...

vii

ˆcu ili spertas, kiel mi, scivolon

ˆcu ili sin komprenas reciproke?

En gloron ili trafas a˘

u izolon?

...

ˆ

Guste tiu ˆci suferiga sento de izoleco kaj la strebo tamen kompreni ˆci misterajn aliulojn (W.A.) inspiris la rakontiston delikate observi la scenojn el ˆciutaga vivo kaj instigis lin vidigi siajn kaˆsitajn tendencojn almena˘

u pere de la supre menciita gazeto.

“Mi ne plu estos sola, sed inter amikoj”, pensas li, esperante je profundaj ˆsanˆ

goj en sia vivo post

la apero de la artikolo.

Kun psikologia analizemo la a˘

utoro prikonsideras ekzistantajn malfacilaˆojn en la interhomaj

rilatoj kaj trovas, ke unuaj ofte konsekvencas el la damaˆ

goj, rezultintaj de edukado.

“Iom post iom mi abomenis ˆcian psikan kaj fizikan perforton”, definitive pritaksas li la eduk-manieron “helpe de knuto kaj kuko”: “Necesas prilumigi suferitajn kruelaˆojn, kiujn hodia˘

u multaj

homoj rigardas same senkritike kiel iame la faˆsismon”. Ja subteno de tiraneco en vasta senco estas siavice ligita kun la konduto kaj edukaj metodoj en la esence pli mallarˆ

ga medio: Apogantoj de

naziismo ne kapablas respekti homajn rajtojn anka˘

u en sia familio, strebante subpremi la aliecojn

de aliaj, kvankam tio, kiel ni povas konkludi el la libro, ne gvidas al la familia bonfarto, sed male, viii

elvokas nur la frustran malkontenton pro la maleblo realigi siajn ideojn, senefektan reziston kontra˘

u la severa rigora realeco. “Vidu, paˆcjo, jen la viro, kiun vi deziris...”, legas ni frazon plenan de seniluziiˆ

go, kiel kulminon de la malbonˆsanca sorto. “...Mi sentas la freˆsigan efikon de larmoj

disˆsmiritaj en la vizaˆ

go...” - “...Ja tiel mistera estas la lando de larmoj...”, skribis Saint-Exup’ery

en sia libro La Eta Princo. Kiam soleco aperos en gorˆ

g’ kiel bulo, la mondo ne ˆsajnas esti “plena

de ˆ

gojo... mi ne vidas la ˆ

gojon. ˆ

Cirka˘

u mi nur malhelo, malpleno kaj silento...”.

• Sed kie estas la homoj? - rememoras mi la demandon de la Eta Princo. - Oni estas iom soleca en la dezerto. - Oni estas soleca anka˘

u inter la homoj, - sekvis respondo.

La rakontisto, certe, klare konscias, ke krom tiuj ˆci subjektivaj ekzistas anka˘

u pli ˆ

generalaj psikaj

ka˘

uzoj de interhomaj barieroj. Moraro, tradiciaj reguloj kaj kutimaj limoj en la konduto, fleksemo a˘

u rigideco, mentaleco kaj multo alia anka˘

u ludas en tio sian rolon:

“Iom post iom mi komprenis, ke en Esperantujo la homoj ne estas tiom malvarmaj... Verˆsajne en multaj landoj la homoj ˆ

generale pli emas tuˆsi, karesi kaj kisi unu la alian ol en FRG...”

Ne ˆciam estas tiom sensencaj la similaj “simplaj gestoj de afableco”. “...kiam ni adia˘

uas... per

bela amba˘

uflanka rideto, mi denove estas ege feliˆca...” - konstatas la rakontisto. Li rimarkigas: “Iu magia, malica forto devigas min denove serˆci vizaˆ

gojn por rigardi, rideti al ili”.

ˆ

Cio ˆci igas nin enpensiˆ

gi pri tio, ke kompatemo kaj kunsentemo estas pli humanaj ol senanima

senrespondeca ignorado, pli preferinda estas paco ol militoj kaj agresemo. En tiu rilato pri la ix

pliboniˆ

go de la mondo kaj pri sia la˘

uebla kontribuo al tio pensas la ˆcefa heroo en sia filozofiumado

pri la viva senco:

“...Sed, se la mondo estus malbona, mi devus ˆsangi ˆ

gin. Mi do estus bezonata, mia vivo havus

sencon, mi do devos pluvivi...”

Kaj, kvankam la vivo ne ofertas momente multe da ˆ

gojo por li, la romano puˆsas nin al la penso,

ke anka˘

u tiuj homoj, tamen, povas esti ege feliˆcaj, ˆcar (eble eˆc iom nekonscie) ili posedas en sia destino pli da ˆsancoj por vivspertiˆ

gi kaj pli riˆciˆ

gi spirite: Ilia, ˆsajne, neevitebla malgajo, alkutimiˆ

go

al la soleco pli valorigas por ili la internan mondon de homo, la altajn ecojn kompare kun materiaj, fizikaj valoraˆoj, pli ebligas riveli siajn talentojn kaj kapablecojn, ja la˘

u la resumoj de psikologoj

kaj multaj vivaj ekzemploj la kondiˆcoj pasigi la tempon sola tre favorigas la evoluon de la kreaj kapabloj. Ili akiras tiun specialan staton de la animo, kiu ebligas elekstere enrigardi en la ˆcirka˘

uan

mondon, pli signife eksenti la fluktuadon kaj neripeteblon de ˆciu viva momento, fulmrapidan kuron de la nuntempo en la senlima senefemera eterneco. Kaj, kvankam tiuj homoj kelkfoje kun beda˘

uro

konstatas, ke nokte ofte anstata˘

u dormi ili multe pensadas, tamen ja estas konate, ke “la strigo de la

saˆ

geco elflugas nokte” kaj nobla alta melankolio - unu el la integraj konsistantoj de viva ekvilibro -

impulsas al la klariˆ

go de pensoj, al la revelacio. Tio ˆ

germigas ˆce ni la esperon, ke la abismo disiganta

ilin de aliaj ne etendiˆ

gas fatale, la angorajn nubojn eblas forblovi spite al la sorto per la fervoro kaj

forta volo, kaj ke en vivaj krepuskoj ili sendube havas ˆsancon por admiri magian ˆ

gojigan supreniron.

x

Kun fajrero de espero al la prospero en la vivoflamo ekludu la melodio de harmonio en iliaj animoj, kie neniam estingiˆ

gu interna fajro!

La titolo de la libro tuj alproksimigas nin al ˆ

gia esenca kerno, kiu transcende revokiˆ

gas en niaj

koroj dank’ al kredindaj faktoj kaj belaj fantazioj, libere fluantaj helpe de la klara kaj a˘

udaca

lingvaˆo. Impresas anka˘

u la amplekso de la temaro, kiu komence povas ˆsajni specife modera, sed

dank’ al metaforo oni rimarkas, ke transe de la legeblaj limoj estas starigitaj multegaj pliaj gravaj kaj eterne pridiskutataj demandoj.

Dank’ al Esperanto la rakontisto havas multajn kontaktojn, kaj kun admirinda kompreno, vekante eksterordinaran intereson ˆce la leganto, a˘

utentike priskribas anka˘

u la etosojn de diversaj internaciaj

junularaj renkontiˆ

goj, siajn spertojn pri eksterlandaj vojaˆ

goj.

Homojn, kiuj ˆsatus pli subtile ekkoni ne nur landojn, forajn kaj ekzotikajn, sed anka˘

u la proksi-

majn, ˆciam eˆc preska˘

u apude situantajn misterajn insulojn de enigma kaj unika homa animo,

atendas vere kortuˆsa kaj pensinstigait vojaˆ

go en la mirinda plureco de homaj individuoj.

Elena Zaja

Enhavo

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

43

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

56

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

75

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102

Ree unu el tiuj senfinaj noktoj. Mi ne povas ekdormi, eble eˆc ne volas. Mia animo estas kaptita de malgajo, de iu senka˘

uza, malplena malgajo. Melankolie mi filozofiumas, ne sciante, ˆcu mi nur

pensadas, ˆcar mi ne povas ekdormi, a˘

u ˆcu mi eble anka˘

u ne povas ekdormi pro mia pensado.

Verˆsajne estas jam la kvara. Je la sepa mi jam devos ellitiˆ

gi kaj iri al la lernejo. Tie mi ne volas

denove esti laca, sed veka kaj freˆsa, por kontribui pli al la lecionoj. Miaj buˆsaj notoj devos pliboniˆ

gi.

“Manfred”, diris sinjoro Hausmann, mia instruisto pri historio, “via ˆ

gisnuna buˆsa noto estas

mankohava.” Verˆsajne estas bone, ke li diris tion, ˆcar tio povas instigi min ˆsanˆ

gi min mem. Mi ne

plu volas esti iu trankvila, pensema knabo, sed vigla kaj sprita, ˆsatata de la aliaj...

Mi devas ekdormi nun, mi nepre devas. ˆ

Cu eble helpas fantazii? Anta˘

u miaj okuloj aperas la

vizaˆ

go de Martina. Mi vidas ˆsiajn belajn blondajn harojn; mi imagas ˆsin apud mi, sur mi, sub mi.

Miaj brakoj premas ˆsin al mi, mia brusto sentas ˆsiajn mamojn, ˆsian molecon, ˆsian varmon... Sed 1.

2

mi ne troviˆ

gas en la ˆ

gusta animstato; mia ekscito ne adekvatas al ˆsia beleco. Tamen, mi laciˆ

gas...

La vekhorloˆ

go sonoras. Estas jam la sepa. Kelkajn minutojn ankora˘

u, kaj mi devos ellitiˆ

gi.

“Bonan matenon, panjo... Jes, mi tuj leviˆ

gos...”

La matenmanˆ

go rapide enstomakiˆ

gas. Mi iras en la kelon, suprenportas mian biciklon kaj ekve-

turas.

La klara, matena, somerfina aero freˆsigas mian spiriton. Mi veturas la˘

u la herbejoj apud la rivero

Diemel al Warburg. Kelkajn minutojn anta˘

u la oka mi atingas la lernejon, eniras en la klasˆcambron.

Tuj mi ekvidas Martina.

“Bonan matenon!”, mi diras al ˆsi.

“Bonan matenon!”, ˆsi reciprokas.

“Iomete time ˆsi diris tion”, mi pensas, ankora˘

u dum momento fiksante mian rigardon sur ˆsiaj

okuloj. ˆ

Guste pro tiu timemo ˆsi tiom ravas min; ˆ

guste pro tiu simileco inter ni du mi trovas ˆsin

tiom simpatia. Mallonge mi salutas kelkajn aliajn samklasanojn, kaj fine la leciono komenciˆ

gas.

Sinjorino Keller, mia instruistino pri la germana, eniras, kaj ˆciu metas sian libreton La elektaj afinecoj sur la tablon. Dum la venontaj du horoj ni denove parolos pri tiu romano de Goethe. Mi ja legis ˆ

gin, sed nur supraˆe, ˆcar mi ne aparte interesiˆ

gas pri la problemoj de homoj anta˘

u 200 jaroj.

Mi havas miajn proprajn zorgojn, kaj mi estas ankora˘

u laca pro la mallonga dormo. Tamen, mi

3

devas kontribui, kunparoli...

Je la fino de la du horoj mi konstatas, ke mi ne multon perceptis de la lecionoj. Miaj pensoj ja de tempo al tempo okupiˆ

gis pri la romano, sed pli ofte pri Martina kaj aliaj temoj, kiuj min tuˆsas pli.

Kaj mi beda˘

urinde denove silentadis. ˆ

Ce sinjorino Keller tio ne gravas; ˆsi iel ˆsatas min - eble, ˆcar

mi neniam ˆ

genas ˆsin dum la instruado. Se anka˘

u miaj venontaj stilekzercoj estos bonaj, mi certe

ricevos anka˘

u denove la noton bone en la atesto. Tamen, se mi ne sukcesas pli vigle kontribui en

ˆsiaj lecionoj, mi verˆsajne anka˘

u ne sukcesos kontribui pli en la lecionoj de sinjoro Hausmann. Kaj

li ne donas bonajn notojn al silentemaj lernantoj, ˆcar ja la buˆsaj notoj gravas plej...

Pensante pri tiu ˆci problemo, mi iras en la pa˘

uzejon, halon konsistantan el du larˆ

gaj koridoroj,

kie la lernantoj pasigu la pa˘

uzojn precipe - sed ne nur - dum ekstere pluvas. Tra la vitraj vandoj de

la pa˘

uzejo mi vidas la lernejan korton, sur kiu kelkaj lernantoj amuziˆ

gas per kaptoludoj kaj futbalo.

Iam, anta˘

u tri a˘

u kvin jaroj, mi anka˘

u pasigis miajn pa˘

uzojn tiel. Mi ˆsatis ludi futbalon per tenisa

pilko, kvankam la ˆsvito estis iomete malagrabla en la komenco de la venonta leciono. Sed iam tio ˆcesis - eble ˆcar nun, en la 11a klaso, ni estas jam preska˘

u plenkreskaj. Miaj samklasanoj ne plu

ˆsatas tion; ili pasigas la pa˘

uzojn alimaniere.

Mi vidas grupeton da ili stari kelkajn metrojn for de mi kaj iras al ili por iomete kuna˘

uskulti.

Neniu min rimarkas, neniu cedas lokon al mi, tiel ke mi povu aliˆ

gi al la grupeto anstata˘

u stari ekster

4

la rondo. Dum kelkaj minutoj mi a˘

uskultas. Ili parolas pri motorcikloj kaj pri homoj, kiujn mi ne

konas. Kelkfoje ili ridas. Mi iomete kunridas, kvankam mi ne vere komprenas, pri kio ili parolas. Mi ne vidas eblon enmiksiˆ

gi, mi sentas min ignorata. Mi decidas forlasi la grupeton kaj vagas sencele

tra la pa˘

uzejo.

Mi malˆsatas pa˘

uzojn, precipe tiujn longajn, 20-minutajn, kiel nun. Abundas lernantoj el aliaj

klasoj, kies vizaˆ

gojn mi parte jam konas, parte ne. Kaj fine mi ekvidas mian samklasanon Peter

kun lia belaspekta amikino. Mi observas ilin dum momento, vidas, kiel li ˆcirka˘

ubrakas kaj kisas ˆsin.

“Li rajtas tuˆsi ˆsin!”, mi pensas, sed tuj konsciiˆ

gas pri tio, ke tiu penso estas malbela.

“Mi ja ˆ

goju pri la feliˆco de la aliaj homoj!”, mi diras al mi. Sed kun beda˘

uro mi konstatas, ke

momente mi tute ne inklinas al ˆ

gojo. Peter estas malbona lernanto; li ja eˆc venis al nia klaso lastjare

pro tio, ke li devis ripeti ˆ

gin. Kaj li eˆc ne aspektas pli bele ol mi. Nur ˆcar li estas pli parolema...

Mi pluiras, pluvagas, rigardante ˆcirka˘

uen. Ie sidas Martina kaj interparolas kun sia amikino

Veronika.

“Kial ne kun mi?”, mi demandas min, sciante ke la respondo al tiu ˆci demando gvidos min al la radikoj de la malfeliˆco, kiun mi sentas.

Mi pripensas. Interparoloj komenciˆ

gas, se iu alparolas alian personon. Se iu ne alparolas aliajn

personojn, li tamen povas havi interparolojn. Ekzemple homo, kiu tute ne alparolas aliajn, devus havi precize la duonon de la interparoloj ol li havus, se li havus normalan alparolemon. Kaj tio 1.

5

povus sufiˆci por tamen senti sin bone. Sed ial tio ne ˆ

gustas. Mi devas esplori, kial.

Se iu havas ion por diri, kiel li elektas la personon, al kiu li diras tion? Certe gravas la pripenso, ˆcu la alia persono ˆsatas esti alparolata. Oni prefere alparolas homojn, ˆce kiuj oni supozas, ke ili ˆ

gojas

pri tio. Kaj verˆsajne multaj supozas, ke homo, kiu ne ofte mem alparolas aliajn homojn, ne ˆ

gojas

pri interparoloj, do anka˘

u ne ˆsatas esti alparolata. Sed mi tamen ˆsatas esti alparolata! Necesas do

diri tion al ili, por ke ili ˆsanˆ

gu tiun bildon pri mi...

Interparoloj povas esti supraˆaj a˘

u profundaj. ˆ

Ce ˆci-lastaj certe gravas anka˘

u la konfido. Konfido

estiˆ

gas per malfermeco. Necesas do malfermi min...

Dum tiuj pensoj ankora˘

u okupas mian cerbon, gongofrapo anoncas la finon de la pa˘

uzo. Mi reiras

en la klasˆcambron, kie komenciˆ

gas la leciono de sinjoro Hausmann pri historio. Rimarkante, ke mi

sentas min ankora˘

u laca kaj nun krome maltrankvila pro la pensoj ekˆ

germintaj en mi, mi decidas

prokrasti mian planon, jam ekde hodia˘

u pli vigle kontribui al la lecionoj.

Post la fino de la leciono, en kiu mi do silentis, komenciˆ

gas 5-minuta pa˘

uzo, kiun tiuj, kiuj ne

eliras por fumi cigaredon, pasigas en la klasˆcambro. Mi iomete observas Martina kaj vidas, ke ˆsi eligas el sia tornistro sian matematikan kajeron. Mi memoras, ke niaj hejmtaskoj ˆci-foje estis relative malfacilaj. Temas pri pruvoj de matematikaj teoremoj pere de indukto, kaj solvante tiujn taskojn hiera˘

u posttagmeze, mi supozis a˘

u eˆc certis, ke neniu el miaj samklasanoj sukcesos solvi ilin. Hodia˘

u

ni ne havas lecionojn pri matematiko, sed morga˘

u, kaj mi scias, ke Martina, kiu neniam forgesas

6

fari siajn hejmtaskojn, nepre volas fari anka˘

u la nunajn.

Al aliaj homoj mi nur malvolonte malkaˆsas la solvojn - sed al ˆsi... Kia plezuro estus, senti ˆsian proksimecon, sperti, ke ˆsi a˘

uskultas min, eˆc se temas nur pri matematiko! Kia ˆ

gojo, finfine iam

interˆsanˆ

gi kun ˆsi pli da vortoj ol nur “Bonan matenon!”, “Saluton!” kaj “ ˆ

Gis!”...

Kaj fakte, ˆsi demandas Veronika, ˆcu ˆsi scias, kiel solvi tiujn matematikajn problemojn.

“Ne”, respondas Veronika, kaj aldonas:

“Demandu Manfred!” Mi agrable surpriziˆ

gas, iˆ

gas iomete nervoza kaj nun eˆc pli atente observas

ˆsin. Mi rimarkas (a˘

u kredas rimarki), ke ˆsi iomete ruˆ

giˆ

gas, kaj konstatas, ke ˆsi eˆc ne riskas rigardi

al mi. Se ˆsi rigardus, ˆsi vidus, ke mi staras sola, do havas tempon, kaj momente povus imagi nenion pli belan ol montri al ˆsi mian helpemon, mian bonan volon...

Mallonge poste Martina remetas sian kajeron en la tornistron kaj elprenas siajn aferojn por la sekvanta leciono de la latina. Mi iel ˆsatas tiujn lecionojn, kvankam ili estas tedaj. Sed mi ˆciam ˆ

gojas, kiam doktoro Kramer, kiu instruas nin, diras:

“Tio estas frazo por vi, Manfred!” Tio signifas, ke la frazo estas aparte malfacila, kaj ke nur min li opinias kapabla traduki ˆ

gin.

Post la fino de la leciono, en kiu mi nur iomete malpli bone ol kutime tradukis miajn frazojn, denove estas pli longa, 10-minuta pa˘

uzo. Mi iras en la pa˘

uzejon, kaj denove enuas vagante inter la

konataj kaj nekonataj lernantoj. Denove mi vidas Peter kun lia amikino, sed ˆci-foje iom pli forte ol 1.

7

anta˘

ue altrudiˆ

gas la malnova frazo:

“Li rajtas tuˆsi ˆsin!”... Ili karesas kaj kisas unu la alian.

“Kion signifas ami?”, mi demandas min. Ami signifas preferi unu personon al la aliaj, do

malpreferi aliajn personojn favore al unu! ˆ

Cu amo, a˘

u pli ˆ

generale, ˆcu amikeco ne ˆciam signifas

havi anta˘

ujuˆ

gojn kontra˘

u aliaj, la ne-amatoj, la ne-amikoj? La anta˘

ujuˆ

gon, ke la aliaj ne estus tiom

bonaj amikoj kiel la favorata persono? Ne, mi ne ˆsatas tiujn pensojn. Sed mi ne povas eviti ilin...

Mi pluiras, vidas homojn, vizaˆ

gojn, kiuj ne rimarkas min. Io mute krias en mi:

“Rigardu!... Rigardu min, kiun vi ignoras, min, la senkulpan malamaton...!” Sed neniu rigardas.

Iel ekscitita, nervoza mi estas. Feliˆce tiu ˆci pa˘

uzo ne da˘

uras tiom longe. Tuj komenciˆ

gos la leciono

pri fiziko. Estas unu el miaj plej bonaj fakoj...

Je la 12a horo kaj duono la instruado finiˆ

gas. Mi veturas hejmen, biciklante tra la apud-riveraj

herbejoj. Sola. Mi pripensas, kial mi veturas sola. Anka˘

u por la aliaj el mia urbo la lecionoj ˆus

finiˆ

gis. Anka˘

u ili devos bicikli tra la herbejoj. Certe anka˘

u hodia˘

u kelkaj veturas kune, verˆsajne

nur kelkajn minutojn post mi. Kial mi ne atendas ilin? Mi memoras, ke hiera˘

u mi veturis kune

kun Karsten al la lernejo, ˆcar ni hazarde renkontiˆ

gis tie, kie niaj vojoj kunfandiˆ

gas. Li estas tre

parolema, sed tamen li ne sukcesis eligi multajn vortojn el mi. Nur de tempo al tempo frazeton, sed plej ofte nur la vorton “jes”.

8

ˆ

Cu li rimarkis, ke mi tamen ˆ

gojis pri la interparolo? A˘

u ˆcu li simple opinias min teda, malinteresa

konversacianto? ˆ

Cu li estonte evitos min, ˆcar li preferas paroli kun pli interesaj homoj, tiel, ke mi

neniam lernos vigle interparoli? Mi devas eskapi el tiu ˆci diabla cirklo.

Mi alvenas hejme kaj tagmanˆ

gas kun la familio. Malmultaj interparoloj, kiel kutime. Paˆcjo

kritikas, ke panjo kuiris la ruˆ

gan brasikon tro mola, tro kaˆca. Dirk, mia plej juna frato, konsentas

kaj aldonas, ke anka˘

u la viando ne estas bona.

Post la tagmanˆ

go mi iras en mian ˆcambron kaj tuj prenas la lastan numeron de nia lernejana

gazeto. Mi relegas la anta˘

uparolon, en kiu Ralf, la plej aktiva inter la redakcianoj, plendas pri la

malgranda kontribuemo de la lernantoj. Jam anta˘

u preska˘

u duona jaro tiu numero aperis, kaj jam

tiam mi pensis, ke eble anka˘

u mi ion verkos pri tio, kio tuˆsas min. Sed nur nun miaj planoj iom

konkretiˆ

gis. ˆ

Gi povus esti efika helpilo por sciigi al miaj samklasanoj, kion mi volas, devas diri al

ili... Sur la dua paˆ

go mi trovas indikon pri la eldonkvanto: 500 ekzempleroj. Nia gimnazio havas

900 lernantojn, do almena˘

u ˆciu dua ˆ

gin legas.

Mi plu trafoliumas ˆ

gin, serˆcante respondon al grava demando: ˆ

Cu tio akordiˆ

gus kun la resto de la

gazeto? Mi vidas stultajn ˆsercojn, malseriozajn desegnaˆojn. Sed feliˆce mi trovas anka˘

u seriozajn,

emociajn artikolojn de Ralf pri atomenergio kaj malarmado. Tamen, neniu parolas pri sia internaˆo, krom eble Irene en sia poemo pri meditoj ˆce la bordo de rivereto. Sed mi ne volas verki versojn, mi volas plejeble rekte diri ion... Finfine mi venas al la konkludo, ke malgra˘

u ˆcio eblas aperigi ion en

9

ˆ

gi.

Mi remetas la gazeton sur la bretaron kaj komencas fari miajn hejmtaskojn. Poste mi iras en la loˆ

goˆcambron, por iomete legi en gazetoj kaj revuoj.

Subite mia patro eniras.

“ ˆ

Cu vi ankora˘

u bezonas vian biciklon?”, li demandas en malafabla tono.

“Ne, hodia˘

u ne plu.”

“Do enmetu ˆ

gin en la kelon!”

“Ne necesas. La biciklo estas ˆslosita.”

“Enmetu vian biciklon!”, li ordonas koleriˆ

gante.

“Kial mi enmetu ˆ

gin? Eˆc ne pluvas.”

“Mi diris, ke vi enmetu vian biciklon.”

“Jes, sed kial?”

“ ˆ

Cu vi enmetos vian biciklon?”, li demandas minace.

“Ne necesas.”

Sed tio estis tro por li. Li eksplodas de kolero, batas per la plata mano kontra˘

u mia postkranio,

per la tuta forto, unufoje, dufoje.

“Ne tiom forte, Karl!”, krias mia patrino, sed mi jam ekkrias, ekploregas, tremas per la tuta korpo, sentas perturbon en mia cerbo, rimarkas tamen post momento, ke ankora˘

u ˆcio funkcias. Mi

10

povas ekstari, retiriˆ

gi al mia ˆcambro por pluploregi en kvieto. Kun iuspeca kontento mi rimarkas,

ke mi ploregas senhonte, kvankam paˆcjo ˆciam malˆsategis la ploraˆ

cadon de siaj filoj. Ili ja ne estas

knabinoj, ne, viroj ili fariˆ

gu, viroj!

Mi rimarkas la bonfartigan efikon de la plorado kaj ˆcirka˘

urigardas per la ankora˘

u malsekaj okuloj

en mia ˆcambro. ˆ

Cio aspektas iomete malklare, sed... nenio ˆsanˆ

giˆ

gis, ˆcio restis same kiel anta˘

ue. Sur

mia apudlita ˆsranketo staras ankora˘

u mia plej ˆsatata pluˆsbesto, la blanka ursido, kiun mi prenas

kaj karesas. Mi palpas ˆ

gian felon, premas ˆ

gin al mia vango. ˆ

Gi estis mia kristnaska donaco, kiam

mi havis kvin jarojn... Mi sentas min laca kaj decidas enlitiˆ

gi. Post iom da tempo venas panjo.

“Ho, ˆcu jam enlite?”, ˆsi demandas, kaj aldonas per milda, kompatema voˆco:

“Vi ja ne ˆciam devas spiti vian patron!” Sed mi ˆsajnigas, ke mi ne rimarkas ˆsin. Mi ja ne plu estas infano.

Rapide mi endormiˆ

gas.

La tagon poste min okupas iomete aliaj pensoj ol la anta˘

uan. Mi sentas min bone, sed rimarkas,

ke mi tamen ne kapablas ˆsanˆ

gi min tiel, ke mi fariˆ

gas pli vigla ekstere, pli parolema. Jam anta˘

ue

mi pensis pri tio, ke verˆsajne mia edukado faris min timema - sed nun mi certas pri tio. La fakto, ke eldiroj de mi povis ka˘

uzi koleron de mia patro, igis min silentema. Eˆc mian patron mi iel timas,

kaj des pli la malpli konatajn homojn, do la instruistojn kaj anka˘

u la samklasanojn...

11

En tiu tago mi enlitiˆ

gas frue, sed ˆci-foje mi denove ne povas ekdormi. Tro viglaj estas la pensoj,

tro forta la deziro, esplori kaj klarigi mian sorton. Mi pensas pri mia patro. Jam de la komenco mi timis lin, ˆcar li insultis, minacis... kaj, ne tre ofte, tamen, eble unu- a˘

u dufoje jare, li plene perdas

la memregadon, fariˆ

gas ebria de kolero. Mi memoras, ke jam anta˘

u kelkaj jaroj okazis situacio kiel

hiera˘

u, kaj min teruris la kruela maljustaˆo, kiun mi spertis. Mi ne plu volis vivi en tia mondo, volis mortigi min. Sed mi konsideris, ke tiam mi neniam plu povus diri al la mondo, kion mi suferis, dum, se mi pluvivas, mi povos rakonti, skribi pri tio, helpi ˆsanˆ

gi la mondon, kiun mi sentis tiom senkora,

maljusta, kruela. La mondo, kiel, eble, Dio ˆ

gin kreis, a˘

u, pli bone, kiel ni ˆ

gin trovas, donus al la

homoj ˆcion por fariˆ

gi feliˆca, se ili traktas unu la alian bone.

Sed paˆcjo ne kapablas fari tion, ˆcar li mem spertis kruelan edukadon! Mi memoras, ke li ofte diris, kiam liaj infanoj ne obeas:

“Se mi estus dirinta tion al mia patro, mi estus ricevinta batojn, bategojn!”, kaj li riproˆcis sin mem:

“Sed mi, mi estas tro indulga, tro indulga mi estas!”

Mi memoras la vizaˆ

gon de mia avo. Li estis nazio, konvinkita nazio ˆ

gis sia morto anta˘

u tri jaroj.

ˆ

Ciudimanˆce nia familio vizitis lin. Ofte ni, la infanoj, enuis tie. Iam mi prenis malnovan libron de sur lia bretaro, ˆcar sur ˆ

gia dorso mi legis la vortojn “Mia batalo”. Tio memorigis min pri Adolf

Hitler, pri kiu mi jam multon a˘

udis, kaj fakte temis pri tiu fama libro. Malferminte ˆ

gin, mi legis la

12

dediˆcon:

“Al la loka kamparana gvidanto Ferdinand Brinkmann agnoskante liajn meritojn pri la germana popolo” a˘

u simile, mi ne plu bone memoras. Sekvis la vortoj “Heil Hitler!” kaj la subskriboj de iuj distriktaj gvidantoj. Mia avo - jen adepto de ideologio, kiu predikis severecon, rigorecon, kruelon!

Kaj iam, kiam la televido raportis pri iuj bataloj en Palestino, mi eˆc a˘

udis lin diri, ke “Adolf estus

devinta gasmortigi eˆc multe pli da judoj”! Tiom malaltan respekton pri la homa vivo li havis! Ne mirinde, ke anka˘

u paˆcjo estas iel kruela!

Kaj panjo? ˆ

Cu anka˘

u ˆsi estas malhumana? Mi memoras, ke hiera˘

u ˆsi kriis:

“Ne tiom forte, Karl!” - do ne “Ne tuˆsu lin, Karl!”, ne, bati li rajtas, nur ne tro forte! ˆ

Si ja eˆc

mem batis min kelkfoje, ne tro forte, sed tamen! Kaj ˆsi ofte koleriˆ

gis pro bagateloj. Kiam mi havis

kvin jarojn, mi pasigis semajnon ˆce onklino Inge. Mi neniam forgesis, kiel mi tie renversis plenan glason da lakto. Mi hontis, timis, atendis punon kaj ekploris. Sed kion faris onklino Inge? ˆsi diris:

“Ne gravas!”, forviˆsis la lakton kaj konsolis min:

“Vi ja ne devas plori, Manfred...” Mi miris, kredis, ke mi ne plu komprenas la mondon! ˆ

Si ne

batis min, eˆc ne insultis!

“ˆ

Si estas maljusta!”, mi pensis, “ˆ

Si ja devas puni min!”. Sed poste mi komprenis, ke ne ˆciuj

virinoj estas kiel panjo.

ˆ

Cu panjo mem travivis kruelan edukadon? Eble ne tiom. Sed ˆsi rakontis, ke avinjo ofte vespere 1.

13

pelis ˆsin kaj ˆsiajn gefratojn per bastono en la liton, kaj ke tiam ili ektimis... Eˆc mi neniam ˆsatis avinjon. Tiam, kiam naskiˆ

gis Dirk, mia plej juna frato, panjo devis iri en hospitalon. Ni, la tri pli

aˆ

gaj fratetoj, do devis iri al avinjo, por ke ˆsi zorgu pri ni. Beda˘

urinde ˆsi havis nur unu malgrandan

liton, kaj tiu estis por Martin, la plej juna el ni tri. Mi do devis dormi en granda lito - sed ne volis.

Mi neniam anta˘

ue dormis en granda lito. Mi rifuzis, kriis! Kaj tiam avinjo koleriˆ

gis. ˆ

Si prenis

bastonon kaj ekbatis, rapide kvin- a˘

u dekfoje sur la pugon. Mi kriis, ploregis... kaj fine laciˆ

gis,

ekdormis. En la granda lito.

Mi povas ekzakte kalkuli, ke tiam mi havis tri jarojn kaj du monatojn. Verˆsajne tio estas mia unua memoro. Tiel komenciˆ

gas miaj memoroj, mia vivo! Dum la tuta vivo mi ne plu amis avinjon.

ˆ

Ciuj kredis, ke ˆsi eˆc ne kapablis mortigi muˆson. Ne multe mankis, kaj anka˘

u mi estus kredinta tion.

Kaj mi estus plorinta apud ˆsia tombo, kiel faris Stefan, mia tiam 12-jara kuzo.

Malgajo kaj samtempe iuspeca ˆ

gojo aperas en mi kaj miksiˆ

gas. Mi pripensas, kiom ampleksa

estas la problemo ˆus malkovrita de mi. Mi memoras, ke paˆcjo ofte envias siajn kolegojn citante ilin:

“Hoffmann diras: “Se miaj gefiloj ne obeas, ili tuj ricevas bategojn!”” Kaj li provas elvoki per tio la impreson, kiom milda, indulga li estas kompare kun aliaj patroj. Sed eˆc, se ˆceestas iu el liaj kolegoj, dum li insultas siajn infanojn, tiu neniam enmiksiˆ

gas por mildigi lin, por montri al la

infanoj, ke li estas maljusta, malhumana...

Povas esti, ke mankas al tiuj kolegoj nur la kapablo kunsenti, kiel sensiva infano suferas pro la 1.

14

insultoj. Sed verˆsajne anka˘

u ili estas rigoraj, kruelaj...

ˆ

Sajnas, ke la problemo vere estas ege ampleksa. ˆ

Cu eble anka˘

u Martina suferis? ˆ

Cu ˆsi estas

timema pro la sama kialo kiel mi? Mi devas kontakti ˆsin. Mi povas transdoni leteron al ˆsi... a˘

u, pli

bone, mi povus, se mi kuraˆ

gus. Verˆsajne ˆciam iu vidus tion. Mi do prefere sendu ˆ

gin poˆste. Sed tio

aspektus strange, ˆcar mi ja ˆciutage vidas ˆsin persone. Sed... jen pli bona ideo: Post kelkaj tagoj ja komenciˆ

gos la a˘

utunaj ferioj. Tiam mi ne vidos ˆsin dum tuta semajno. Do, tiam sendi leteron al ˆsi

poˆste aspektus malpli strange. Eble tio fariˆ

gos sukceso... Kaj mi imagas ˆsin apud mi, ni brakumas

unu la alian...

La postan matenon mi vidas sur la afiˆstabulo de la lernejo la anoncon, ke nia lernejana gazeto balda˘

u reaperos. Du semajnojn post la a˘

utunaj ferioj estos la redaktofino, kaj oni invitas ˆciujn al

la redakciaj kunsidoj. Mi enkapigas la datojn.

Mi devas verki ion. Akumuliˆ

gis tro da nediritaj vortoj, tro da neesprimitaj sentoj. Sed unue mi

skribu al Martina. Poste mi verkos la artikolon. Eble mi tiam jam estos feliˆca kaj vidos ˆcion pli racie anstata˘

u el la perspektivo de malfeliˆculo.

Hejme mi komencas skribi manuskripton por la letero al Martina. Ne mankas ideoj, sed malfacilas elekti la bonajn el ili kaj ordigi ilin...

Kelkajn tagojn poste la manuskripto estas preta. Mi do povas skribi la definitivan leteron.

15

Komencinte ˆ

gin, mi rimarkas, ke mia skribo ne estas tiel bela kiel mi deziras. Mi do rekomencu...

Du horojn poste kuˆsas anta˘

u mi la definitiva letero:

Kara Martina!

Unue mi volas sciigi al vi, ke mi skribas tiun ˆci leteron por sciigi al vi, kiel mi pensas pri vi, por forigi malˆ

gustajn imagojn de vi pri mi kaj por instigi vin al pripensado, se vi havas la necesan

malfermecon por kritike analizadi vian propran situacion.

Multaj pensas, ke mi estas nur iu ambiciulo, kiu la tutan tagon lernas por ekhavi la plej bonajn notojn kaj kiu estas silentema kaj do nek volas nek bezonas multe interparoli kun aliaj homoj. Sed ili tute pretervidas, ke mia strebado por bonaj notoj originas nur el la deziro esti ˆsatata kaj agnoskata, dum multaj diablaj cirkloj igis min, kiu fakte estas komunikema homo, preska˘

u ne plu diri ion.

Mi estas sensiva, impresiˆ

gema homo, kaj sekve mi forte sentas kritikojn, ofendojn kaj insultojn,

dum la aliaj homoj pro manko da delikatsenta komprenemo ne scias, kian aflikton ili ka˘

uzas. Tio

rilatas precipe - sed ne nur - al miaj gepatroj, kiuj ne rimarkis, kiel ili damaˆ

gis min per sia psika kaj

fizika perforto. Rimarkante la fakton, ke ˆciu senpripensa eldiro de mi, eˆc se ˆ

gi ne estis malbonintenca,

povis elvoki la ˆcagrenon kaj la koleron de mia patro, mi perdis la konfidon al aliaj homoj kaj preferis silenti. Mi mutiˆ

gis.

16

Spertinte tion kaj tamen estante nekomprenata, mi nun rigardas miajn kunhomojn kiel terure supraˆajn; mi devas konstati, ke ili ne povas ne direkti sian atenton nur al supraˆaj interesoj, ke ili ne kapablas vere libere kaj malferme pensi, paroli kaj skribi pri si, ˆcar mankas al ili la aliro al tiaj problemoj, ekzemple ˆcar ili ne scias, kiom turmenta povas esti la sento de izoleco.

Aldoniˆ

gas la sento esti tute indiferenta por ili; por multaj la ˆ

gojo estas la sola celo de ilia agado,

dum apena˘

u iu ekhavas la ideon, ke por sperti sencon en la vivo necesas senti abomenon kontra˘

u

ˆcia pasiva drivado kaj racie alstrebi klaran kaj ampleksan komprenon de tiu ˆci mondo.

Mia emo kompreni tiun ˆci mondon direktiˆ

gas unuavice al mi mem - ne, ˆcar mi estas egoisto, sed

ˆcar mi pensas, ke la kompreno de mi mem estas grava bazo por la kompreno de la aliuloj. Sed mi tamen anka˘

u multe pensas pri aliaj homoj, kaj precipe pri vi.

Mi rimarkis, ke anka˘

u vi iam perdis la konfidon al aliaj homoj, ke anka˘

u vin regas sentoj de

timo kaj hontemo. Same kiel mi diligente strebas por bonaj notoj, anka˘

u vi faras tion, kiel plej

imprese montris via sep-paˆ

ga protokolo pri la lasta kemia leciono, pri kiu ja eˆc ridis sinjoro Majer,

kiam li kontrolis tiun hejmtaskon - verˆsajne anka˘

u por esti ˆsatata kaj agnoskata, celoj, kiujn vi certe

klopodas atingi anka˘

u per via aparte alloga eksteraˆo, kiu ravis min jam tiam, kiam mi unuafoje

vidis vin, tiutempe en la kvina klaso.

Nun, ˆce la fino de tiu ˆci letero, mi volas diri al vi, ke vi tute ne devas timi min, sed ke ni povas kune venki problemojn kaj kontribui al la feliˆco de ni kaj de la mondo.

17

Amikajn salutojn

via Manfred

P.S.: Mi ege ˆ

gojus, se vi respondus al tiu ˆci letero, sed vi tute ne devas senti vin devigata fari

tion. Mi ˆciukaze plene akceptos kaj toleros vian reagon (a˘

u ne-reagon).

Mi enkovertigas la leteron kaj iras al la poˆstkesto. Estas la dua tago de la ferioj, do bona tempo.

Eble ˆsi komprenos min. Estiˆ

gos konfido. Ni povos libere interparoli. Ekzistos nenio plu ˆce mi, kio

malplaˆcas al ˆsi... Mi enˆetas la leteron. Nun nenio plu estas ˆsanˆ

gebla. Miksiˆ

gas en mi ˆ

goja atendado

kun la timo, ke la letero estas verkita iel mallerte...

En la venontaj tagoj mi ˆciumatene scivole malfermas la leterkeston de nia familio. Denove nenio por mi... Mi decidas tamen jam ekverki la artikolon por la lernejana gazeto. Mi ja havas sufiˆce da tempo nun. Iam, ˆ

gis anta˘

u malmultaj jaroj, mi estis dum la a˘

utunaj ferioj ˆciam okupita. Unue,

ˆcar mi multe ludis futbalon kun miaj fratoj kaj la najbaraj knaboj. Sed poste la najbaraj knaboj fariˆ

gis pli aˆ

gaj kaj komencis interesiˆ

gi nur pri motorcikloj, rokmuziko kaj knabinoj. Krome, sur la

herbejo, kie ni ˆciam ludis, oni ekkonstruis domon...

La dua okupo estis malpli agrabla. Jam ekde la oka jaro de mia vivo mi devis multe helpi en 1.

18

la rikoltado de la terpomoj kaj furaˆ

gbetoj sur la bieno de mia onklo, kiu transprenis ˆ

gin de mia

avo. ˆ

Ciua˘

utune dum dekoj da posttagmezoj, kaj en la ferioj anka˘

u matene. La salajro altiˆ

gis de 50

pfenigoj tra unu marko kaj du markoj iom post iom al kvin markoj por unu posttagmezo - ˆ

gis fine

mia onklo decidis rikolti tiujn fruktojn per maˆsino. Tio ne ˆ

gojigis mian patron, kiu ˆciam ˆsatis vidi

siajn filojn fari virajn laborojn kiel la helpadon en la rikoltado.

Sed mi ja ˆ

gojis pri tio, ˆcar tiu devigo subite ne plu ekzistis. Kaj mi nun havas tempon - tempon,

kiun mi povas, devas utiligi. Mia korpo estas nur kombinaˆo de organoj, kiuj mem estas kombinaˆoj de ˆceloj konsistantaj el molekuloj. ˆ

Cio ˆci estas malstabila, difektiˆ

gema. Kaptu do la okazon, eluzu

la tempon, ˆ

gis ˆcio detruiˆ

gos!

Mi ekverkas la artikolon. Denove montriˆ

gas la problemo, ke multaj ideoj, kiuj unue entuziasmigis

min, subite ne plu plaˆcas al mi. Longe mi sidas anta˘

u blankaj folioj...

Iun vesperon kelkaj familianoj sidas en la loˆ

gˆcambro, kiam paˆcjo eniras kaj malbonhumore plen-

das:

“Dum la tuta tago ili sidaˆcas hejme! Kvar viroj! Se oni tion rakontus al iu!” Kaj li demandas min en malafabla tono:

“ ˆ

Cu vi ne povas pasigi la vesperon kun viaj amikoj? Ha, vi ne havas amikojn? Nek amikon, nek amikinon? Mi diras al vi, kial: ˆ

Car vi ne povas submetiˆ

gi al aliaj homoj!”

“Tio ne ˆ

gustas!”, mi krias ˆcagrene, profunde vundita de aserto, kiu tiom kontra˘

uas miajn anta˘

uajn

19

esplorojn.

“Kial do vi ne havas amikojn?”

Mi kolektas kuraˆ

gon, sukcesas venki fortan reziston en mi kaj diras:

“ ˆ

Car vi tiom min subpremas!”

“Li devas esti kompreninta tion!”, mi pensas. Mi sentas min senˆsarˆ

gita, iel ˆ

goja. Sed paˆcjon tio

ne multe tuˆsas:

“Mi kaj subpremi! Ha, rigardu aliajn patrojn, tiam vi scias, ˆcu mi vin subpremas!”

Malˆ

goje mi enlitiˆ

gas. Mi estas senpotenca, malsupera...

Je la fino de la ferioj kuˆsas anta˘

u mi manuskripto, kiu sufiˆce kontentigas min. La plej gravaj ideoj

ja estas ene, detaloj ne tiom gravas!

La matenon post la fino de la ferioj mi veturas al la lernejo kun miksitaj sentoj. Martina ja ne respondis, sed post kelkaj minutoj mi revidos ˆsin. Mi timas iomete... Mi eniras en la klasˆcambron kaj ekvidas Martina, sidantan ˆce sia tablo. Nur iomete malfrue ˆsi rimarkas min. ˆ

Si rigardas supren,

ekvidas mian vizaˆ

gon kaj - ektimas. Eta ˆsoko trafas ˆsin kaj transiˆ

gas al mi. Iom pli hezite kaj

nervoze ol anta˘

ue mi eldiras la kutiman “Bonan matenon!”, kiun ˆsi reciprokas.

Dum la venontaj horoj ˆsi rilatas al mi kiel anta˘

ue, kvaza˘

u ˆsi tute ne estus ricevinta mian leteron.

ˆ

Cu povus esti tiel? Subite mi komencas dubi, ˆcu vere ˆsi ektimis pli ol kutime. Povus esti, ke tiu 1.

20

ˆsoko, kiun mi sentis, ne estiˆ

gis en ˆsi, sed en mi, ˆcar mi timis revidi ˆsin! Tamen, gepatroj ja kutime

pludonas leterojn al siaj gefiloj; ˆ

Si do verˆsajne ricevis ˆ

gin. Eble mi neniam ekscios, kiu supozo

ˆ

gustas...

Du semajnojn poste mi veturas al la redakcia kunsido de nia lerneja gazeto. Mi scias: Hodia˘

u

estas la redaktofino. Mi do nepre devas partopreni en ˆ

gi. Kiu scias, kiam la postvenonta numero

aperos?

Jam anta˘

u unu semajno mi volis iri al tiu kunsido. Mi ekbiciklis, eˆc kunportis la artikolon, sur

sep manskribitaj folioj. Sed survoje aperis duboj, kiuj maltrankviligis min pli kaj pli. Nepre mi devas ˆsanˆ

gi ankora˘

u unu a˘

u du alineojn, verˆsajne eˆc pli. ˆ

Cu eˆc povas esti, ke ˆcio, kion mi skribis,

estas nur frenezaˆo, elˆetaˆo de malsana cerbo? Kiel reagos la redakcianoj? Krome ja estus pli bone, se mi unue tajpus ˆcion. ˆ

Cu ne eblas sendi la artikolon poˆste al la redakcio a˘

u al iu redakciano -

eble eˆc anonime? Anka˘

u tiukaze mi povus pripensigi la aliulojn. Sed mi ja volas pli! Kaj eble ili

eˆc ne aperigus anoniman artikolon! Atinginte la lernejon, mi unufoje ˆcirka˘

uveturis ˆ

gin kaj reveturis

hejmen.

Poste mi ˆsanˆ

gis kelkajn frazojn kaj tajpis la artikolon. Kaj nun ˆcio estas preta por aperigo. Estas

precize kvar paˆ

goj. Tio estas bona, ˆcar se la gazeto jam estas pli-malpli preta, ili povas simple aldoni unu folion, do kvar paˆ

gojn. Se ili ne volas, mi povus oferti pagi al ili la kromajn preskostojn...

21

Tremante mi eniras en la lernejon. Mi vidas, ke la pordo de la ˆcambro estas malfermita. Mia koro batas forte kaj rapide. Mi eniras - kaj ekvidas tri konatajn vizaˆ

gojn. Ralf, Irene kaj Klaus salutas

min.

“ ˆ

Cu vi volas iomete kunhelpi?”, demandas min Ralf.

“Mi skribis ion”, mi respondas.

“Ho, bone!”, diras Ralf, kaj mi elprenas la foliojn el mia sako. Mi donas ilin al Ralf, kiu tuj scivole eklegas ilin. Mi fariˆ

gas iomete pli trankvila. La artikolo devas plaˆci al li, ˆcar anka˘

u Ralf estas eta

revoluciulo, kvankam alispeca ol mi. Li aspektas neflegite, sovaˆ

ge, kaj ˆciu en nia lernejo scias pri lia

engaˆ

giˆ

go kontra˘

u atomenergio, kontra˘

u armado, kontra˘

u nia lerneja sistemo, kontra˘

u ˆcio.

Ralf legas la artikolon:

INTER ALIULOJ

Kelkfoje mi troviˆ

gas, regata de sento de absoluta soleco kaj profunda maltrankvilo, ie en la

klasˆcambro kaj pensas pri mia propra situacio - situacio, kiun karakterizas suferiga sento de izoleco, ebligata de manko de delikatsenta komprenemo ˆce la aliuloj.

Ties mensojn ne okupas la demando, ˆcu iu estas komunikema a˘

u ne - a˘

u se jes, ili simple eliras

de la supozo, ke nur tiuj ˆsatas interparolojn, kiuj multe parolas, sed apena˘

u iu pensas pri tio, ke

22

malanta˘

u ies timo alparoli aliajn homojn povas kaˆsiˆ

gi la deziro povi komunikiˆ

gi kaj amikiˆ

gi kun ˆciu.

Dum la lastaj jaroj - kaj ne nur dum tiuj - mi pasigis, parte malvolontege, grandan plimulton de la tempo sola; mi parolis esence malpli ol aliaj homoj; sed eble ne povas multe utili paroli kun homoj, kiuj interesiˆ

gas pri motorcikloj, la rezultoj de futbalaj maˆcoj kaj similaj bagateloj.

Miaj spertoj dum la lastaj jaroj montras, ke eblas kontra˘

uvole eniˆ

gi en situacion, kiun karakterizas:

• la fakto havi - eˆc en la pli vasta senco de tiu vorto - neniujn geamikojn,

• izoleco ekzemple en la lernejaj pa˘

uzoj, ligita kun suferado pro la sento, esti ignorata, kaj la

frustra sperto, ke “maleblas” tie aliˆ

gi al iuj grupetoj kaj kunparoli anstata˘

u maksimume stari ˆce la

rando de la grupo nur kuna˘

uskultante, nerimarkite de la aliuloj,

• la fakto esti invitata al neniaj festoj (escepte de klasfestoj),

• iu devigo pasigi semajnfinojn kaj feriojn sen iu ajn kontakto kun la samklasanoj.

Sed pli grava ol ˆcio ˆci estas por mi la sento de la malproksimeco de mia unua amrilato al knabino.

La ka˘

uzojn de ˆciuj ˆci problemoj mi serˆcas precipe en la edukado, kiun mi spertis. Mia manko da kuraˆ

go por alparoli aliajn homojn rezultas el la fakto, ke mi venas el familio, kie eldiroj de mi estis ne nur miskomprenataj, sed anka˘

u misuzataj por seniˆ

gi de akumuliˆ

ginta kolero, kaj kie mi ankora˘

u

hodia˘

u estas senpotenca kontra˘

u certaj malveroj kaj malpravaj riproˆcoj. Min regas fortaj timoj,

kiujn ka˘

uzis a˘

utoritata edukado, kiun mi pro mia sensiveco ofte sentis kruela.

Mi pensas ekzemple pri

23

• eventoj en mia frua infanaˆ

go, kie la rifuzo manˆ

gi aˆojn, kiuj malbongustis al mi, elvokis da˘

urajn,

terurajn minacojn, inkluzive de (kaj ˆci tie miaj gepatroj esceptokaze samopiniis) la minaco enkonduki pli severan reˆ

gimon, kiu povis signifi nur pli fruan ekuzon de fizika perforto, kvankam mi

trovis jam la nuntempon kruela,

• kvereloj inter la infanoj, pro kio mia patro koleriˆ

gis tiom, ke li komencis batadi ˆciujn,

• situacioj, kiam ni kolektiˆ

gis por vespermanˆ

gi kaj mia patro, la sola sen larmoj en la vizaˆ

go, provis

komprenigi al la ceteraj familianoj, kiom mallaboremaj, stultaj, maldankemaj kaj malbonintencaj ili estas kaj kiom malice ili traktas lin, kaj predikis tion al ili, da˘

ure ripetante ˆcion, en na˘

uza tono,

dum al mi ˆsajnis, ke tiuj riproˆcoj ne celis pozitivajn ˆsanˆ

gojn, sed originis nur el la emo ankora˘

u pli

detrui sian familion.

Dum mia patrino batis min nur relative malofte kaj pro komprenebla kialo kaj ˆsiaj batoj ka˘

uzis

ne multe da fizika, sed preska˘

u nur psikan doloron (elrevigo!), mia patro kutimis puni min jam

en okazoj, kiuj ˆsajnis al mi tute bagatelaj, precipe ˆce provoj protesti, batante min per la plata mano tiom forte kontra˘

u la postkranio, ke mi, sentante nepriskribeblajn dolorojn, deziris restantajn

damaˆ

gojn kiel pruvon, kaj fine, kiam mi ne povis trovi tiajn, detenis min, tremanta per la tuta korpo, sed ankora˘

u ne vere konscia pri kulpo, de memmortigo nur la penso pri la eblo poste skribi

pri tiuj okazaˆoj.

Al tiu suferado profamiliaj konfliktoj aldoniˆ

gis suferado pro manko da interhomaj kontaktoj. Mi

24

pensas, ke anka˘

u multaj aliaj homoj ne ˆciam estas feliˆcaj, kaj ke mi eble ne estas la sola homo,

kiu neniam konis iun, kiu lin komprenis. Necesas prilumi suferitajn kruelaˆojn, kiujn hodia˘

u multaj

homoj rigardas same senkritike kiel iame la faˆsismon. Necesas malferme paroli pri ili, ˆcar tiel longe, kiel mankas al ni la kapablo a˘

u la preteco paroli pri damaˆ

goj rezultintaj el la edukado, ni ne povas

kontra˘

ubatali iliajn ka˘

uzojn.

Tiu ˆci teksto estas nematura, ˆcar la pensinstigoj fare de instruostoj kaj samaˆ

guloj malabundis.

ˆ

Gi ofertas enrigardon en pensojn, kiuj parte jam de multaj jaroj okupas min, sen ke mi povis paroli pri ili, kaj kiuj nun anka˘

u en momentoj de bonfarto ne plu ˆsajnas strangaj al mi.

Manfred Brinkmann

“Bone!”, diras Ralf post legado de la artikolo. Tio ne estas multe, sed li ja estas tute alispeca homo ol mi, kun tute aliaj pensoj kaj problemoj. Poste anka˘

u Irene, la poetino, kaj Klaus, kiu

okupiˆ

gas pri la varbanoncoj kaj la enpaˆ

gigo, tralegas ˆ

gin, kaj esprimas sin same kiel Ralf:

“Bone!”

Mia nervozeco preska˘

u tute malaperis, mi sentas min certagrade feliˆca.

Ralf proponas, ke ni nun traserˆcu iujn kajerojn kaj librojn por trovi ta˘

ugajn ˆsercojn kaj de-

segnaˆojn por la gazeto. Mi volonte konsentas, kvankam mi konscias pri tio, ke tiu okupo estas 1.

25

supraˆa. Sed ial mi ˆ

gojas, ke ni ne pli detale parolas nun pri mia artikolo. Dum tuta horo mi trovas

preska˘

u neniun ta˘

ugan desegnaˆon, sed tio nun ne tiom gravas por mi. Anta˘

u ol adia˘

ui la aliajn, mi

demandas Ralf, kiam aperos la gazeto.

“Post tri semajnoj”, li respondas.

La venontan tagon mi rigardas miajn samklasanojn iomete alie ol anta˘

ue. Mi rimarkas, ke anka˘

u

iliaj okuloj ne aspektas tiom gaje... Ankora˘

u tri semajnoj, kaj ili ekscios, ke tiu ˆci mondo, en kiu

oni kaˆsas sian suferadon, ne estas la vera mondo. Ili ekscios, ke mi volas esti ilia kamarado, ilia amiko, kaj ke mi interne estas parolema, ˆsatus vere konatiˆ

gi kun ili. La maskoj falos; ili ekscios, ke

la gajeco estas nur ˆsajno, kaj ke ni ˆciuj ˆ

gis nun prisilentis ion gravan...

Sed... ˆcu ne ekzistas anka˘

u malavantaˆ

goj? Mi ne plu estos sola, sed inter amikoj. Mankos al mi

la trankvilo kaj la tempo por pripensi. Mi staros senˆsirme. Iel mi ˆsatis la solecon... Kaj kiel paˆcjo pensos pri la artikolo? Eble li tute ne a˘

udos pri ˆ

gi. Kaj se jes? Mi skribis nur la veron; tamen li

povus koleriˆ

gi. Sed tio pravigus min...

Tri semajnojn poste mi iras en la longa pa˘

uzo en la pa˘

uzejon - kaj vidas plurajn lernantojn

tenantajn flavajn kajerojn en la mano. Mi nervoziˆ

gas... kaj ekvidas tablon, malanta˘

u kiu staras

26

Ralf kaj Klaus, diligente vendante tiujn kajerojn. Mi aˆcetas du ekzemplerojn, pagante unu markon.

Mi iras al kvieta loko kaj riskas malfermi la gazeton. Mi ektimas, kiam mi subite legas ie en ˆ

gi

la titolon INTER ALIULOJ. Jes, ˆ

gi aperis. Nun ˆcio ˆsanˆ

giˆ

gos... Mi tuj refermas la gazeton. Mi

ne kuraˆ

gas legi la artikolon. Kaj mi anka˘

u ne kuraˆ

gas, rigardi la aliulojn, kies vizaˆ

gojn mi anta˘

ue

ˆciam tiom volonte observis. Mi sentas min senˆsirma, kvaza˘

u mi fordonis min al ilia dispono. Mi

timas tion, kion mi anta˘

ue tiom arde aspiris; mi plej ˆsatus fuˆ

gi, por ke ili unue okupiˆ

gu solaj pri la

pensinstigoj liveritaj de mi...

ˆ

Cio aspektas malklare, nebule. Mi ne scias, kion fari nun. Mi remalfermas la gazeton, sed zorge atentas pri tio, ke mi ne vidu la malˆ

gustajn, do miajn paˆ

gojn. Mi iomete legas en la resto de la

gazeto, sen povi vere koncentriˆ

gi sur tiuj tekstoj kaj ilustraˆoj.

Feliˆce la pa˘

uzo jam finiˆ

gas. Mi iras en la klasˆcambron, kie tuj komenciˆ

gos la leciono pri la latina.

Time mi ˆcirka˘

urigardas, evitante rigardi la vizaˆ

gojn de miaj samklasanoj. Sur la tablo de Karsten

mi vidas la gazeton, kaj Johannes eˆc legas en ˆ

gi! Feliˆce doktoro Kramer jam eniras. Ni tradukas

el la libro “La Ga˘

ula Milito” de Cezaro, sed mi estas tro nervoza por koncentriˆ

gi sur la tradukataj

frazoj. ˆ

Guste en tiuj ˆci horoj ja okazas profundaj ˆsanˆ

goj en mia vivo...

Post la leciono denove estas pa˘

uzeto, kaj mi vidas, ke Johannes remalfermas la gazeton kaj - li eˆc

legas mian artikolon! Subite li turnas sin al mi kaj alparolas min. Scivole kaj samtempe tremante mi a˘

uskultas:

27

“Kion signifas ’instruostoj?’ ”, li demandas, montrante per la fingro sur vorton ˆce la fino de mia artikolo, kaj ridetas iomete.

“Instruistoj”, mi respondas, sentante min samtempe senˆsarˆ

gita kaj elrevigita. ˆ

Cu tio estas ˆcio,

kion li havas por diri pri mia artikolo? Li estas supraˆulo, jes, mi fakte ne kalkulis je li en miaj planoj plibonigi la mondon...

Mi biciklas hejmen tra la a˘

utuna pejzaˆ

go, konstatante kun beda˘

uro, ke en la postaj lecionoj neniu

plu alparolis min pri mia artikolo. Verˆsajne ili bezonas iom pli da tempo, por tralegi kaj digesti la artikolon. ˆ

Gi ja estas parte iomete komplika, skribita en eble tro peza stilo, kaj ne ˆciu trovis jam en la pa˘

uzoj la necesan tempon kaj trankvilon por okupiˆ

gi pri ˆ

gi. Sed nun, ˆci-posttagmeze, ili eklegos...

Alvenante hejmen, mi revidas paˆcjon, kaj pensas:

“Nun ˆciuj scias, ke vi malpravas. Eble vi kredus, ke mi volis ofendi vin. Sed verˆsajne vi eˆc ne ekscios, kion mi faris. A˘

u se jes, tiukaze jam centoj a˘

u miloj da homoj estos legintaj tion kaj estos

sur mia flanko. Sed mi ja ne volis vin ofendi, mi ne deziras malbonon al vi...”

La venontan matenon mi veturas iomete malpli rapide ol kutime al la lernejo. Mi volas alveni precize je la oka. Ne anta˘

ue. Mi volas eviti ilin; ili unue okupiˆ

gu mem pri tio. Mi timas iliajn

28

reagojn a˘

u... mi ne scias kion.

Sed kun beda˘

uro mi konstatas, ke ˆcio estas same kiel anta˘

ue. Neniu min alparolas, nek por diri

ion pri la artikolo, nek pro la nove akirita scio, ke mi ˆsatus tion. Eble ili bezonas pli da tempo...

Du tagojn poste ankora˘

u neniu alparolis min, krom Johannes. Mi rimarkas, ke eˆc la izoleco en la

pa˘

uzoj restas. Ili ne reagis. Ili rilatas al mi same kiel anta˘

ue. Ili estas blindaj, blindegaj. Jes, se mi

surgenuiˆ

gus anta˘

u ili kaj plorus kaj krius, ili eble sentus kompaton, ili a˘

uskultus - a˘

u eˆc tiam ne. Ili

simple nomus min freneza.

Iam mi pensis, ke mi certe neniam memmortigos min. ˆ

Car, se mi ˆsatus mortigi min, la mondo

estus ege malbona. Sed, se la mondo estus malbona, mi devus ˆsanˆ

gi ˆ

gin. Mi do estus bezonata, mia

vivo havus sencon, mi do devos pluvivi... Mi tiam rimarkis, ke tiu konkludo ne estis tute ˆ

gusta. La

memmortigo mem povus esti la plej efika metodo por ˆsanˆ

gi la mondon: Mi povus pripensigi ilin per

tia faro, skribante adia˘

uajn leterojn...

Nun ˆciuj ˆci konsideroj montriˆ

gis ridindaj. Ne eblas ˆsanˆ

gi la mondon. Mi estus mortiginta min

vane, a˘

u vane estus pluvivinta... Mi devas nove formuli miajn pensojn pri memmortigo a˘

u pluvivado:

Oni pluvivu, se oni estas sufiˆce feliˆca en la nuntempo, a˘

u se oni povas supozi, ke oni havos feliˆcan

estontecon. A˘

u se oni estas bezonata, por ke aliaj homoj restu a˘

u fariˆ

gu feliˆcaj... La dua el tiuj

kialoj, do la pluvivado pro espero pri feliˆca estonto, ˆsajnas esti interesa. Mi rimarkas, ke mi estas sana, almena˘

u fizike. Mi certe finos la lernejon bone, trovos bonan laborlokon. Mi disiˆ

gos de miaj

29

gepatroj, havos edzinon kaj infanojn. Kaj, kvankam la vivo momente ne ofertas multe da ˆ

gojo al

mi, mi pensas, ke mi tamen kapablas senti feliˆcon, amon... Mi do pluvivu. Almena˘

u provizore.

Post iu leciono mi malsupreniras la ˆstuparon hazarde apud sinjorino Keller, mia instruistino pri la germana. Estas jam la tria tago post apero de mia artikolo. Subite ˆsi rigardas min riproˆce kaj ekparolas:

“Diru, Manfred, kian strangan artikolon vi skribis en la lernejana gazeto?” Dum momento ni silentas, ˆ

gis ˆsi, sciante, ke al tiu demando mi ne scias respondon, da˘

urigas:

“Sciu, anka˘

u mi estis batita, sed tio estis bona por mi. Kaj mi konas vian patron kaj scias, ke

anka˘

u li celis nur vian bonfarton!”

“Mi malkonsentas!”, mi diras, kaj ni disiˆ

gas. ˆ

Guste kontra˘

u tiaj danˆ

geraj opinioj mi volis batali...

ˆ

Si ne komprenis, ne volas kompreni, ne povas kompreni... Feliˆce ˆsi kritikis nur tion, pri kio mi estas plej firme konvinkita!

La posta tago estas senleciona sabato, en kiu mi restas hejme. Mi pasigas la matenon en mia ˆcambro, legas kaj lernas iomete. Subite panjo eniras:

“Jen letero por vi”, ˆsi diras, kaj mi surpriziˆ

gas legante sur la koverto mian adreson skribitan en

manskribo, kiun mi jam delonge konas:

“Martina!”, mi pensas fulmrapide, kaj fakte: Sur la dorsflanko troviˆ

gas ˆsia nomo. Torento da

30

varmo trakuras mian korpon; mi sentas ˆ

gojon, feliˆcon! Ankora˘

u dum kelkaj minutoj mi rigardas

la koverton, vidas, ke la letero estas maldika, sed ˆsajnas, ke tiu unu folio, kiun ˆ

gi entenas, estas

plenskribita de ˆsi...

Finfine mi a˘

udacas malfermi ˆ

gin kaj eklegas. Subite miaj ˆ

gojo kaj feliˆco malaperas, restas sci-

volemo, timo kaj miro.

Saluton Manfred!

Kiam en la a˘

utunaj ferioj mi ricevis vian leteron, mi sufiˆce seniluziiˆ

gis, ˆcar mi neniam estus

kredinta, ke tiel aspektas via internaˆo. Ju pli ofte mi legis vian leteron, des pli mi ˆcagreniˆ

gis, pro

du kialoj: unue, ˆcar mi sentis min observita de vi, kaj due, ˆcar vi multrilate malˆ

guste (!) prijuˆ

gis

min.

Kaj nun, kiam aperis via artikolo en la lernejana gazeto, mi decidis skribi leteron al vi, ˆcar mi rimarkis diversajn aferojn, kiujn mi miaopinie sciigu al vi: Same kiel en via letero al mi, tiel anka˘

u en

tiu artikolo vi kondamnas viajn kunhomojn, kiuj estas tiom supraˆaj, interesiˆ

gas nur pri bagateloj,

kaˆsiˆ

gas malanta˘

u hipokritaj maskoj kaj ne perceptas vin kaj viajn problemojn.

Sed mi pensas, ke interesiˆ

go pri motorcikloj, rezultoj de futbalaj maˆcoj ktp. ne devas ekskludi la

kapablon helpi aliajn homojn ˆce iliaj problemoj. Mi ekzemple ˆsatas okupiˆ

gi pri muziko kaj tamen

31

opinias min kapabla paroli kun aliaj homoj pri ties problemoj. Kaj krome vi ne povas postuli, ke aliaj homoj helpu vin venki viajn problemojn, se vi ne kontaktas aliajn homojn por helpi ilin ˆce iliaj problemoj.

Sed plej malplaˆcas al mi la fakto, ke vi serˆcas la kulpon pri viaj problemoj ˆciam nur ˆce la aliaj homoj kaj neniam ˆce vi mem.

Mi petas vin, bonvolu pensi pri tio, kion mi skribis al vi.

ˆ

Gis,

Martina

Elreviˆ

ginte mi relegas la leteron; mi rigardas ˆsian maldekstren klinitan manskribon, kiun mi nun trovas malbela kaj infaneca. Kompreneble mi devos respondi al ˆsi, ke ˆsi nur miskomprenis min; ni ja fakte havas la samajn celojn - nome la forigon de problemoj, ne nur de miaj propraj... Legante la unuajn frazojn denove, mi subite havas ideon por la komenco de mia respondletero:

Kara Martina,

vi ne povas imagi, kiom mi ˆ

gojis pri via letero - anta˘

u ol malfermi ˆ

gin...

32

Sed tiu spritaˆo ne povis forˆsovi la malgajon, kiun mi sentas. Vundis min precipe la aserto, ke mi serˆcas la kulpon ˆciam nur ˆce aliaj homoj. ˆ

Guste tion mi ˆciam riproˆcas al paˆcjo... ˆ

Cu panjo pravis

dirante, ke mi “fariˆ

gos tute sama al mia patro”? ˆ

Si diris tion iam, kiam mi senpripense riproˆcis ion

al ˆsi. Mi tuj pentis tion, tamen...

Tiam mi pensis: Se panjo pravus, mi devus mortigi min, ˆcar mi ˆciurimede devus eviti tian samecon... Sed feliˆce mi estis sufiˆce konvinkita pri tio, ke mi estas profunde en mia internaˆo tute alia homo kaj neniam povos fariˆ

gi sama al mia patro. Mi estas konscia pri mi mem, kapablas ekkoni

ˆciujn miajn malbonajn emojn kaj kondutojn kaj sukcese kontra˘

ubatali ilin... Sed nun anka˘

u Martina

diris tion, eble eˆc ne tute malprave.

ˆ

Cu povas esti, ke oni en la infanaˆ

go a˘

utomate transprenas malbonajn ecojn de siaj gepatroj kaj

poste ne plu povas liberiˆ

gi de ili, sendepende de tio, kiom forte oni baraktas? Mi jam rimarkis

rilate mian parolemon, ke ne eblas ˆsanˆ

gi sin mem. ˆ

Cu mi estas nura ˆsarˆ

go por la homaro, pro la

malbonaj emoj kaj ecoj, kiujn mi senvole, a˘

utomate akiris, kiam mi estis eta infano? ˆ

Cu mi lasu

tiun ˆci mondon al tiuj, kiuj estas vere bonvolemaj kaj gajaj, por ke la homaro fariˆ

gu pli feliˆca?

Jam ofte okupis min pensoj pri memmortigo, sed nun aperis nova motivo, kiun mi anta˘

ue neniam

traktis serioze. Mi pripensas, ˆcu mi vere ne povas liberiˆ

gi de la malbonaj ecoj, kiujn mi transprenis

de mia patro. Kaj subite aperas radieto de espero: Mi memoras, ke iam, anta˘

u multaj jaroj, Dirk

33

rifuzis manˆ

gi sian krispan brasikon dum la tagmanˆ

go.

“Li devas esti batata!”, mi diris al panjo.

“Venontfoje!”, diris panjo, kaj, ˆcar paˆcjo ne ˆceestis, ˆsi simple remetis lian brasikon en la poton.

“ ˆ

Ciam nur venontfoje”, mi plendis ˆcagrene, “ˆciam nur venontfoje!”

Sed nun estas tute klare por mi, ke gepatroj ne batu siajn infanojn. Io do ˆsanˆ

giˆ

gis en mi. Mi

do klopodu seniˆ

gi anka˘

u de ˆciuj aliaj malbonaj konvinkoj, emoj kaj kondutoj, kiujn mi transprenis

de mia patro. Fizikan perforton mi ˆciukaze jam abomenis; nun mi ˆcesu anka˘

u insulti. Mi abomenu

ˆciuspecajn riproˆcojn. Estis malbone, skribi en mia letero al Martina, ke miaj kunhomoj estas supraˆaj, kaj kritiki en mia artikolo homojn, kiuj interesiˆ

gas pri bagateloj. Fakte mi nur enviis ilin,

kaj tiu kritiko ne estis bona rimedo por akiri ilian simpation. Per afableco oni ofte atingas pli...

Kaj mi denove sentas min iel feliˆca. Mi decidas skribi ege afablan leteron al Martina, sciigante al ˆsi, ke ˆsia letero fakte pripensigis min.

En la venonta nokto mi tamen ne plu sukcesas revi pri enamiˆ

go al ˆsi.

Komenciˆ

gas la decembro. La tagoj fariˆ

gis mallongaj; tra mallumo kaj malvarmo mi biciklas

matene al la lernejo. Mi frostas survoje. En la klasˆcambro trafas min varmo, kiu sufiˆcas por degeligi miajn manojn kaj piedojn, sed lasas mian koron netuˆsita. En iu pa˘

uzo mi, kiel kutime, staras sola,

kiam subite alparolas min Kerstin - knabino, kiu ˆsatas festojn kaj diskotekojn, mi do ne havas aparte 1.

34

altan imagon pri ˆsi.

“En via artikolo mi komprenis neniun vorton”, ˆsi diras. “Vi estas homo kaj mi estas homo kaj vi do povas alparoli min kaj aliajn homojn...”

“Jes”, mi respondas, kvankam mi ne vere konsentas. Sed mi ne scias, kion diri... Ni silentas, kaj post momento ˆsi pluiras.

En mia kapo estiˆ

gas anekdoto:

Iras paciento al psikiatro:

“Mi havas problemojn kontakti aliajn homojn.”

Diras la psikiatro:

“Ne gravas, simple alparolu ilin!” Kaj ekde tiam la paciento estas feliˆca kaj kontenta...

Ial tiu pensado devas esti malˆ

gusta. Mi provis klarigi tion en mia artikolo, sed ˆsajnas, ke neniu

komprenis.

ˆ

Ce la komenco de la kristnaskaj ferioj mi memoras, ke mi ja skribis en mia artikolo, ke mi malˆsatas pasigi miajn feriojn sen iu kontakto kun miaj samklasanoj. ˆ

Cu ili legis tion? Kial ili ne agis por

ˆsanˆ

gi tion?

Iam Kristnasko estis interesa festo, kie renkontiˆ

gis la tuta parencaro. Kun la tuta familio miaj

onkloj kaj onklinoj venis al nia urbeto por viziti miajn geavojn - kaj tiujn de la patra flanko, kaj tiujn de la patrina. Kelkaj el ili restis por tuta semajno, kaj inter la multegaj novaj ludoj kaj ludiloj, 1.

35

kiujn ricevis mi, miaj fratoj kaj miaj gekuzoj, ˆciam estis pluraj, per kiuj ni amuziˆ

gis ˆ

gis la fino

de la ferioj. Sed intertempe ˆciuj miaj geavoj mortis, krom unu avo - sed li ne volas havi tiom da

“tumulto” en sia domo. Miaj gekuzoj pliaˆ

giˆ

gis kaj havas siajn proprajn interesojn. Kaj panjo ne

plu ˆsatas donaci ludilojn, sed “praktike utiligeblajn” aˆojn. Mia anticipa ˆ

gojo pri Kristnasko estas

malgranda...

La tagon anta˘

u Kristnasko panjo denove donas leteron al mi. “Jen - por vi!”, ˆsi diras. Denove

rigardo sur la adreson sufiˆcas por ekscii, kiu sendis ˆ

gin: Tiuj belaj, grandaj, rondetaj literoj memo-

rigas min pri Veronika. Mi tre ˆ

gojas pri tiu letero, sed - kontraste kun dum ricevo de tiu de Martina

• mi ne sentas min feliˆca pro ˆ

gi. Mi ja ˆciam admiris la maturecon kaj humanecon de Veronika, sed

beda˘

urinde ˆsi estas iom alta kaj ne aspektas tute bela la˘

u mia gusto. Mi nur malfacile povas imagi

ˆsin kiel amatinon... Sciante, ke tiu letero sendube estas afabla (alikaze ˆsi ja certe ne estus skribinta ˆ

gin ˆus anta˘

u Kristnasko!), mi kun agrabla sento malfermas ˆ

gin kaj eklegas:

Kara Manfred,

vane mi klopodis respondi al via artikolo en la lernejana gazeto. Provante tion, mi rimarkis, kiom 1.

36

malfacile estas ordigi proprajn pensojn kaj vortigi ilin tiel, ke oni ne estu miskomprenata.

Tio certe estus okazinta, ˆcar min kaptis la tento koncentriˆ

gi tro sur detaloj. Pro tio mi preferis

rezigni pri tiu plano.

Tamen mi volas simple diri al vi, ke mi legis vian artikolon kaj ke ˆ

gi estis por mi instigo por

pripensado. Iom skuis min la konstato, ke mi fakte nenion sciis pri vi, kvankam ni jam tre longe konas unu la alian.

Mi ne volas fari multajn frazojn, sed preferas nun elkore deziri al vi, ke vi fariˆ

gu kontenta en via

vivo.

ˆ

Gis - kaj ˆ

gojan Kristnaskon

via Veronika

“Ne estas multo, kion ˆsi diras”, mi pensas. Tamen la letero estas ˆ

gojiga; mi rimarkas, ke en tiu

de Martina tute mankas bondeziroj...

Duonan jaron poste mi resumas la reagojn al mia artikolo. Estis entute sep. Tiuj de Johannes, de sinjorino Keller, de Kerstin, la leteroj de Martina kaj Veronika... Beda˘

urinde Martina ne respondis

al mia dua letero, sed aldoniˆ

gis du pliaj reagoj: Mia patro a˘

udis pri la artikolo pere de sinjorino

37

Keller kaj anka˘

u de unu a˘

u du pliaj personoj. Li ne volis legi ˆ

gin, sed li rakontis, ke ili ˆciuj estas sur

lia flanko; li nur devas honti pri tio, ke li havas tiom maldankeman filon.

Kaj aldoniˆ

gis informo de Ralf, kiu sciigis al mi ion interesan: Sinjoro Lindner, instruisto pri

evangelia religio, traktis en iu na˘

ua klaso mian artikolon dum du horoj. Mi ˆ

gojis; kaj mi tiam

demandis Ralf pri la reapero de la lernejana gazeto.

“Verˆsajne ˆ

gi tute ne plu aperos”, diris Ralf, “vi ja eble jam eksciis, ke Klaus forlasis la lernejojn...”

Estis do unika provo en mia vivo, esti komprenata. Kaj tiu provo fiaskis...

“Eble mi neniam trovos iun kompreneman homon”, mi pensis, ˆ

gis iun someran posttagmezon mi

konatiˆ

gas kun Erik.

Ankora˘

u 16-jara, mi promenas tra la piedira zono de Warburg. Preterpasante la vitrinojn de

kinejo, mi mallonge rigardas la afiˆsojn... ˆ

gis alparolas min iu mezaˆ

ga viro:

“Saluton - ˆ

Cu io interesa?”

“Mi ne scias”, mi respondas, “mi nur rigardas.”

“Tiu filmo La mevo Jonatan estas tre bela kaj interesa - mi jam vidis ˆ

gin kaj tamen tre ˆsatus

rigardi ˆ

gin denove... ˆ

Cu ni eniru?”

“Ne...”

“Kial ne?”

Mi silentas. “Vi ˆsajnas esti tre trankvila homo”, li da˘

urigas la konversacion, “tiom silentema...

38

kial?”

“Mi ne scias...”

“Mi estas Erik”, li diras, “kaj vi?”

“Mi estas Manfred.”

“ ˆ

Cu vi loˆ

gas ˆci tie en Warburg?”

“Ne, en Ossendorf, la najbara urbo. Sed ˆci tie mi iras al la lernejo.”

“ ˆ

Cu al la gimnazio?”

“Jes. Kaj vi, kiun profesion vi havas, sinjoro?”

“Ne diru “sinjoro”, diru “Erik” ”, li petas min kaj ridetas.

Mi estas surprizita pro tio, ke li petis min alparoli lin per lia anta˘

unomo, kvankam li estas jam

ˆcirka˘

u 50-jara, bone vestita, kaj liaj mallongaj, orde kombitaj haroj jam griziˆ

gis. Sed rapide li akiras

mian konfidon...

“Mi estas aˆcetisto ˆce granda firmao”, li respondas al mia demando.

Ni ankora˘

u staras anta˘

u la kinejo, kiam li fine demandas min:

“ ˆ

Cu ni eniru - mi pagos!” Mi konsentas kaj kuniras. ˆ

Ce la kineja kaso li montras al mi sian

monujon kun aro da centmarkaj biletoj, kaj pagas per unu el ili. Post eniro de la kineja salono li petas min sidiˆ

gi apud li en la lasta vico.

“De tie oni vidas plej bone”, li diras.

39

La kineja salono tiuposttagmeze estas preska˘

u malplena kaj restas tia, kiam mallonge poste la

filmo komenciˆ

gas. Ni, la fremda, sed evidente tre komprenema viro kaj mi, do povas senˆ

gene da˘

urigi

nian interparolon.

Li demandas min pri miaj plej ˆsatataj lernejaj fakoj, miaj hobioj, miaj rilatoj al miaj gepatroj, miaj problemoj - kaj anka˘

u pri mia financa situacio.

“Mi ne multon ricevas”, mi respondas, “sed anka˘

u ne bezonas multon...”

“Mi havas multege da mono, mia firmao donas al mi tro”, li diras, evidente ne por fanfaroni, sed sentigante al mi, ke li trovas tion maljusta.

Poste li direktas al mi demandon, kiu ˆsajnas esti grava por li:

“ ˆ

Cu ni eble havas komunajn interesojn?”

“Mi ne scias... kiuj estas viaj interesoj, sinjoro?”

Li ridetas, kaj mi komprenas: “Pardonu - Erik!”

“ˆ

Sajnas, ke ni ankora˘

u ne tute komprenis unu la alian”, li fine respondas al mia demando.

Dum momento ni silentas. Mi tamen ne povas ˆ

gui la filmon, ˆcar miaj pensoj okupiˆ

gas nur pri li.

Subite mi sentas lian manon sur mia femuro. Mi ekkomprenas... Nu, neniam iu plenkreskulo

parolis kun mi pri seksaj aferoj, sed feliˆce mi legis en mia biologia lernolibro la interesegajn ˆcapitrojn, kiujn mia instruistino preterlasis en la lecionoj, tiom funde, ke mi scias: Li estas samseksama. Kaj mi eˆc konas la fakan terminon: homoseksuala.

40

Iam, kiam mi havis ses a˘

u sep jarojn, mia patrino avertis min pri tiel nomataj “karaj onkloj”,

kiuj surstrate alparolas infanojn promesante al ili bombonojn a˘

u pecon da ˆcokolado.

“Ne eniru en iliajn a˘

utojn, nepre ne!”, diris panjo. Sed ˆsi ne klarigis al mi kial. ˆ

Cu eble tiuj

“karaj onkloj” estas homoj kiel Erik, kaj ˆcu nun mi, 16-jara, fariˆ

gis viktimo de unu el ili? Mi

ˆcagrene rigardas la vizaˆ

gon de Erik, postulante de li klarigon, konfeson...

“Jes, mi estas bia”, diras Erik. Mi estas kaj-kaj, mi havas edzinon kaj tri filinojn. Sed nun mi enamiˆ

gis al vi.”

Mi silentas.

“ ˆ

Cu ˆ

gis nun neniam iu viro enamiˆ

gis al vi?”, li demandas, ˆsajnigante miron.

“Neniam.”

“Ankora˘

u ofte okazos, ke viro enamiˆ

gos al vi.”

“ ˆ

Cu vi nun komprenas, kial mi parolis pri komunaj interesoj?”

“Jes.”

“Kaj - ˆ

Cu ni do havas?”

“Ne, ni ne havas. Mi estas normala...”

“Espereble li nun forprenas sian manon de mia femuro”, mi pensas. Sed ne - li da˘

urigas:

“Tio ne gravas... mi ofte veturas al Parizo, kaj tie mi konas kelkajn simpatiajn knabinojn, kiuj 1.

41

tre ˆsatus fari kun vi ion...” Li sin klinas al mi kaj parolas preska˘

u flustrante, kaj mi sentas, ke nun

ni parolas pri io sekreta, konfidenca... “ ˆ

Cu vi jam iam faris tion kun knabino?”

“Ne...”

“Sed ˆcu vi ˆsatus fari...?”

Ni iomete ridetas, sed kompreneble mi trovas lian oferton iom stranga...

“Mi multe vojaˆ

gas pro profesiaj kialoj”, li da˘

urigas. “Vi povas kunveturi kun mi al Munkeno, al

Vieno, al Londono a˘

u... al Parizo. ˆ

Cu ne ekzistas urbo, kiun vi jam delonge ˆsatus viziti?”

“Ne.”

“Tamen, jen bona okazo. Vi eˆc ne bezonas monon, male, mi povas doni iom al vi, vi ja scias, mi havas tro...”

“Mi ne povas simple foriri de miaj gepatroj - kaj anka˘

u ne volas.”

“Tamen, mi pensas, mi povus poste, ˆce nia adia˘

uo, doni al vi iom, iun bileton centmarkan... vi

certe povas utiligi ˆ

gin, ˆcu ne?”

“Mi ne scias...”

Dume li karesas mian femuron, ˆ

gue ˆsovante sian manon de ties supra parto ˆ

gis la genuo kaj reen.

“Mi ne ˆsatas akcepti monon de fremdulo”, mi pensas.

“Tamen, se oni tiamaniere povas gajni iom da mono - ne, estas malbela penso...”

Dum la procesoj en mia cerbo ankora˘

u ne ka˘

uzis klaran decidon kaj reagon, li metas sian manon

42

inter miajn gambojn. Mi moviˆ

gas for de li ˆ

gis la dekstra parto de mia seˆ

go kaj metas mian maldek-

stran gambon sur la dekstran.

“Ne, lasu min, mi petas vin, kunludu!”, diras Erik, sed mi jam sentas iom da na˘

uzo kaj denove

rigardas lin ˆcagrene.

“Mi devas iri al la necesejo”, diras Erik, kaj foriras. Mi sentas min malˆsarˆ

gigita, ˆcar mi tiamaniere

ja gajnis iom da tempo por pripensado.

Mi ankora˘

u ne rigardas la filmon, sed pensas pri Erik kaj atendas lian revenon. Mi atendas 5, 10,

15, 20 minutojn - sed vane. Fine mi komprenas: Verˆsajne li timis, ke mi memorigus lin pri la cent markoj... Mi sentas min trompita, kvankam mi verˆsajne eˆc ne estus akceptinta tiun monon.

Kvankam la filmo ankora˘

u ne finiˆ

gis, mi decidas forlasi la kinejon. Spirante la freˆsan aeron

kaj perceptante la varmajn somerajn sunradiojn surstrate, mi sentas min iom pli sperta, iom pli plenkreska. En mia kapo restas la komplimento “Ankora˘

u ofte viro enamiˆ

gos al vi”, sed mi ne scias,

ˆcu mi ˆ

goju a˘

u malˆ

goju pri ˆ

gi...

ˆ

Cio do restas kiel anta˘

ue. Ankora˘

u du jarojn, kaj mi estos abituriento kaj povos ekstudi; mi ne

plu loˆ

gos ˆce miaj gepatroj...

Mi ekstudas. Nova parto de mia vivo komenciˆ

gis. Mi elektis matematikon. Nek filozofion, nek

psikologion, nek sociologion. Kun la celo fariˆ

gi ne instruisto, sed diplomita matematikisto. Por havi

plej bonan ˆsancon trovi laborlokon, verˆsajne ie en la ekonomio. Sed aperis duboj: ˆ

Cu tio signifas,

ke mi fariˆ

gos nur radeto en la mekanismo de la ekonomio? Mia interna vigleco, mia ribelemo, mia

serˆcado pri senco, pri amo - ˆ

Cu ˆcio ˆci ne plu disvolviˆ

gos, sed pereos? Mi elektis iom foran urbon:

Stuttgart. Sola mi staras en la nova ˆcirka˘

uaˆo. Anta˘

ue mi ˆciam neis, kiam iu diris, ke matematikistoj

estas silentemaj kaj malvarmkoraj. ˆ

Car mi ne volis, ke oni atribuu tiujn ecojn al mi. Sed nun mi

mem estas inter studentoj pri matematiko. Kune kun 300 aliaj homoj mi sidas en granda a˘

uditorio,

a˘

udante lekcion pri algebro. Preska˘

u nur knaboj.

Mi alparolas studenton apud mi:

“ ˆ

Cu vi jam faris la hejmtaskojn?”

44

“Jes”, li respondas, “ili estas facilaj!” Kaj ni silentas. Mi ne scias, kion diri plu, sed pensas pri lia respondo:

”Verˆsajne vi nun esperas, ke mi trovas la taskojn malfacilaj kaj konkludas, ke vi estas inteligenta homo, ˆcar por vi ili ja estas facilaj. Sed mi ne demandis vin por ekscii, kiom inteligenta vi estas, sed por eble kunlabori kun vi. Vi ja a˘

udis, ke nia profesoro rekomendis al ni solvi tiujn taskojn

kune. Krome mi malˆsatas tiun anonimecon, serˆcas amikojn en mia nova ˆcirka˘

uaˆo...” Mi plusilentas,

malˆ

goja pri la ˆus fiaskinta provo konatiˆ

gi kun iu.

Iun dimanˆcan vesperon mi iras al la katolika studenta komunumo por partopreni kune kun ˆcirka˘

u

50 pliaj studentoj diservon kaj la postan komunan vespermanˆ

gon. Dum tiu vespermanˆ

go mi kuraˆ

gas

alparoli studenton sidantan apud mi:

“Kion vi studas?”

”De kie vi venas?”

“Kiel vi nomiˆ

gas?” kaj fino. Mi rimarkas, ke ankora˘

u mankas al mi la kapablo da˘

urigi inter-

parolojn tiel, ke la konversacio fariˆ

gu interesa. Poste mi plusidas kaj plumanˆ

gas, sentante min kiel

en la studenta manˆ

gejo, kie mi ˆciam demandas min, ˆcu eblas kaj konvenas alparoli iun...

Hejme mi komencas skribi leteron al Veronika:

Kara Veronika,

45

se mi skribus al vi, ke ˆci tie en mia nova ˆcirka˘

uaˆo ˆcio ege plaˆcas al mi, vi verˆsajne kredus tion.

Mi eˆc sentas iun devigon skribi tion al vi, ˆcar mi scias, ke vi ˆ

gojus eksciante, ke mi fartas bone...

Sed mi forstrekas tiujn frazojn, decidas ne skribi al ˆsi. Mi memoras, ke iam iu diris al mi, ke la studentaj jaroj estas la plej belaj jaroj de la vivo. Iu, kiu mem ne studis...

Malgaje mi enlitiˆ

gas, prenas en miajn manojn la blankan ursidon, la pluˆsbeston...

La venontan tagon mi decidas telefoni al la psikologia konsultejo de mia universitato. Jam delonge mi volis ekscii, ˆcu miaj malfacilaˆoj kontaktiˆ

gi kun aliaj homoj estas nur “normala” problemo, a˘

u

ˆcu mi eble estas psike malsana. Mi iras al telefonbudo por fiksi daton por konsulta interparolo...

kaj decidas prokrasti la planon ˆ

gis morga˘

u, por unue formuli kelkajn frazojn pri la kialo de mia

telefonalvoko.

Kaj fakte, la tagon poste mi - bone preparita - kuraˆ

gas telefoni.

“Psikologia konsultejo de la Universitato Stuttgart”, sin anoncas virina voˆco.

“Mi ˆsatus havi daton por konsulta interparolo”, mi diras.

Post iom da silentado la virina voˆco demandas:

“ ˆ

Cu konvenas al vi la postvenonta ˆaudo, je la 14a?”

“Jes, konsentite.”

46

“Via nomo?”

“Manfred Brinkmann.”

“Do, bone. ˆ

Gis revido venontsemajne ˆa˘

ude!”

“ ˆ

Gis revido!”

Iom senˆsarˆ

gita mi sentas min pro tio, ke ˆsi tute ne demandis min pri la precizaj problemoj, pro

kiuj mi petis tian interparolon. Mi do vane notis miajn frazojn.

La koncernan ˆaudon mi alvenas ˆce la konsultejo akurate je la 14a horo.

“Estas ˆce sinjorino Gerke, en ˆcambro 103, en la unua etaˆ

go”, diras al mi la virino en la akceptejo.

Mi rapide trovas la ˆ

gustan pordon. “Dipl. psik. Johanna Gerke”, mi legas apud ˆ

gi.

“Feliˆce ˆci tie mi ne devas timi esti nervoza”, mi pensas. Mi frapas...

“Jes, eniru!”

“Bonan tagon”, mi diras post eniro, vidante ˆcirka˘

u 40-jaran virinon.

“Bonan tagon.”

“Mi estas Manfred Brinkmann. Mi havas interparolon je la 14a.”

“Jes. Sidiˆ

gu!”, ˆsi diras, kaj montras al brakseˆ

go. ˆ

Si mem sidiˆ

gas tri metrojn anta˘

u ˆ

gi.

Regas silento. Sinjorino Gerke rigardas min, kvaza˘

u ˆsi atendus ion de mi. Post unu a˘

u du minutoj,

kiuj ˆsajnas al mi longegaj, mi komencas:

“Mi venis, ˆcar mi havas problemojn kontakti aliajn homojn. Mi estas nova ˆci tie en Stuttgart; mi 2.

47

ˆus komencis studi...”

Vidante, ke ˆsi ne emas interrompi min, mi da˘

urigas: “Min ˆ

genas, ke mi sidas sola dum la prele-

goj kaj en la studenta manˆ

gejo. Mi timas alparoli aliajn homojn kaj havas malfacilaˆojn da˘

urigi

interparolojn tiel, ke ili fariˆ

gas interesaj.”

Ni denove silentas. Mi ne ˆsatas fari monologojn. Almena˘

u iun konfirman “jes” ˆsi povus eldiri.

Mi plusilentas, atendante, ke finfine ˆsi eldiru ion.

Kaj fakte:

“Mi ankora˘

u tute ne konas vin. Vi povas ekzemple rakonti, kion vi studas, kiel vi loˆ

gas, ˆcu vi

havas gefratojn...”

“Mi studas matematikon, loˆ

gas sola, private. Kaj mi havas tri fratojn. Unu estas pli aˆ

ga ol mi kaj

studas kemion; la aliaj du ankora˘

u loˆ

gas ˆce miaj gepatroj en la proksimeco de Warburg en Orienta

Vestfalio. Miaj rilatoj al miaj gepatroj ne estas tiom bonaj. Mankas vera konfido. Mi ja iel ˆsatas mian patrinon, sed mian patron malpli. Mi estis batita...”

Denove regas silento.

“Ne estus bone, se mi nur farus demandojn. Vi devas mem pripensi, kion diri. ˆ

Guste tion vi ja

volas lerni.”

Mi do pripensas kaj da˘

urigas:

“Kaj nun mi preska˘

u disiˆ

gis de miaj gepatroj. Mi vizitas ilin eble unufoje monate por semajnfino;

48

en la ferioj verˆsajne pli ofte. Sed beda˘

urinde mi ne bone sukcesis trovi geamikojn en mia nova

ˆcirka˘

uaˆo. Nek en la universitato, nek en la katolika studenta komunumo, al kiu mi iris.”

Subite ˆsi ekparolas:

“Vi do estas la dua infano en la familio?”

“Jes.”

“Pripensu: Se la unua infano en familio estas knabo, la patrino deziras, ke la dua fariˆ

gu... knabino.

ˆ

Si do traktis vin kvaza˘

u knabinon, deprenante de vi ˆciujn decidojn kaj iniciatojn.”

Mi surpriziˆ

gas. Pri tio mi ankora˘

u tute ne pensis. Jes, fakte panjo ˆsatis min ˆciam iomete pli ol

miajn fratojn; paˆcjo eˆc lasis ˆsin elekti mian nomon...

Kvankam nun, almena˘

u el vidpunkto de sinjorino Gerke, ˆcio estas klara, nia konsulta interparolo

ankora˘

u ne finiˆ

gas. Male, sinjorino Gerke komencas novan temon:

“Verˆsajne mankas al vi amikino.”

“Jes”, mi diras, kaj pensas: Kiom sagaca! Sed la plej multaj homoj eˆc tion ne rimarkas. Neniu serioze interesiˆ

gas pri tio, ˆcu mi vere estas feliˆca...

Kaj subite ˆsi komencas vigle demandi min:

“ ˆ

Cu vi ˆsatas vidi pornografiajn filmojn?”

“Ne, ne tre...”

“ ˆ

Cu vi masturbas?”

49

“Hm”, mi diras, kaj pripensas, ˆcu nur simpla ekscitado per la mano, kion mi fakte ne vere praktikas, estas masturbado, a˘

u ˆcu eble anka˘

u iuj pli belaj kutimoj...

“Kiel?”

Mi silentas, pripensante, kiel mi komencu mian respondon...

“Iel tio ja devas eliˆ

gi”, ˆsi da˘

urigas kuraˆ

gige, kaj demandas:

“Pri kio vi pensas, dum vi masturbas?”

Mi denove hezitas, sed fine kuraˆ

gas eldiri ion, kio verˆsajne plaˆcas al ˆsi:

“Pri knabinoj.”

“Aha”, ˆsi diras, kaj ˆsajnas esti iom pli kontenta ol anta˘

ue.

“Sed estas malfacile por vi paroli pri tio. Kiel oni sekse klerigis vin?”

“Mi legis ˆcapitron en mia biologia lernolibro.”

“Aha.”

Denove ni silentas. Fine ˆsi diras:

“Venis tempo por konkludi. Do, ˆcu vi deziras terapion?”

“Mi ne scias. Mi ja ne povas prijuˆ

gi tion.”

“Sed estas via decido...”

“Tamen, mi venis ˆci tien por ekscii de vi, ˆcu terapio estus oportuna. Kion do vi pensas pri tio?”

“Nu... mi pensas, ke vi ankora˘

u ne sufiˆce klare scias, kion vi fakte volas. Pro tio terapio ne estas

50

konsilinda. Krome mi pensas, ke pro via memstareco kaj pensmaniero vi povus sukcesi venki viajn problemojn mem.”

Tiuj vortoj ˆ

gojigas min. Atente mi a˘

uskultas kelkajn konsilojn de ˆsi:

“Vi devas unue alkutimiˆ

gi al via nova ˆcirka˘

uaˆo. Iru plu al la studenta komunumo, partoprenu en

laborgrupoj tie. Kaj provu trovi kontaktojn en la universitato. Kaj, se vi eble post kelkaj monatoj klare scios, kion vi volas, a˘

u havos denove iujn problemojn, vi telefonos al ni. Diru, ke vi volas havi

interparolon kun sinjorino Gerke.”

“Bone”, mi diras, kaj ni adia˘

uas.

Kvankam ˆsi donis al mi la impreson, ke mi mem rajtas decidi pri ˆcio, mi sentis min ege malsupera.

Mi memoras ˆsiajn konsilojn kaj timas, ke ili ne multe helpos al mi. Tion anka˘

u mia avino estus

povinta diri al mi... krom la frazo:

“Iel tio ja devas eliˆ

gi.” ˆ

Cu tiu kuraˆ

gigo helpos?

Feliˆce mi ne sentas min seniluziigita, ˆcar mi venis tien ˆcefe pro scivolemo kaj ne, ˆcar mi pensis, ke tia interparolo povus ˆsanˆ

gi mian vivon. Mi ankora˘

u pensas pri ˆsia teorio, ke mia patrino deprenis

de mi ˆciujn decidojn kaj iniciatojn. ˆ

Gi tiom surprizis min, ke mi ne kontra˘

uis ˆsin. Tamen, mi ne

estas maldiligenta, sed timema. La informo, ke mi estis batita, tute ne interesis ˆsin...

ˆ

Cu mi, malgra˘

u la sperto, ke anka˘

u la psikologio evidente ne povas multe helpi al mi, sukcesos

trovi sufiˆce da kontaktoj en mia nova ˆcirka˘

uaˆo?

51

Preska˘

u unu jaron post mia ekstudado mi konstatas, ke ne multe ˆsanˆ

giˆ

gis. Jes, mi estas kelkfoje

kune kun grupeto de kvar a˘

u kvin aliaj studentoj, kaj ni kune solvas niajn hejmtaskojn. Du a˘

u tri

fojojn ni eˆc iris kune al la naˆ

gejo. Tamen mi estas ankora˘

u relative ofte sola.

Iun sabatan matenon mi vidas en la urba biblioteko afiˆson: “German-Franca Junulara Renkontiˆ

go

en Ludwigsburg”. La detaloj ˆsajnas esti interesaj: 5000 gejunuloj el FRG kaj Francio renkontiˆ

gos

en la kastelo de Ludwigsburg okaze de la 25-jara datreveno de la samloka parolado de Charles de Gaulle. En tiu parolado de Gaulle pledis por amikeco kaj kunlaboro inter la anta˘

ue malamikaj

ˆstatoj Germanio kaj Francio kaj invitis la junularon engaˆ

giˆ

gi por tio. Kaj nun parolados Kohl kaj

Chirac; junularaj asocioj aranˆ

gos informstandojn...

Mi rigardas la daton: Hodia˘

u! Elirante el la biblioteko mi rimarkas la belegan somerfinan veteron.

Mi memoras, ke mi ˆ

gis nun neniam vidis la kastelon de Ludwigsburg, nek kancelieron Kohl nek

ˆcefministron Chirac. Kaj mi ankora˘

u neniam vere havis okazon apliki miajn sciojn pri la franca

lingvo...

Mi ekbiciklas, kaj post unu horo kaj duono mi atingas la urbon Ludwigsburg, kie granda nombro da afiˆsoj, flagoj kaj rubandoj anoncas la aranˆ

gon. Mi parkas mian biciklon, eniras en la kastelan

korton kaj vidas tie milon a˘

u eˆc plurajn milojn da homoj. ˆ

Ce la rando de tiu korto staras dudeko

da informstandoj, el kiuj preska˘

u la duono aspektas forlasite.

ˆ

Ce kelkaj aliaj standoj mi vidas ofertojn, kiuj ˆsajnas al mi komercaj: Du semajnojn da lingvo-2.

52

lernaj ferioj en Francio por nur 1200 germanaj markoj... Subite mi ekvidas pli interesan standon:

“ESPERANTO - la Internacia Lingvo”, mi legas, skribite en blankaj literoj sur verda rubando, kaj iras tien. Jam anta˘

u ol atingi tiun standon, iu knabo enmanigas al mi oranˆ

gan flugfolion kun

la titolo: “Interkompreniˆ

go sen limoj”. Mi iom miras, ˆcar ˆ

gis nun mi pensis, ke Esperanto estas

nur iu ˆsatokupo de kelkaj plejparte maljunaj homoj, sed nenio serioza. Iam mi vidis en televida novaˆelsendo mallongan raporton pri iu Esperanto-kongreso, kaj iam mi supraˆe legis en iu gazeto artikolon pri tiu lingvo kun foto pri la maljuna barbulo, kiu inventis ˆ

gin.

Sed mi vidas, ke grupo da gejunuloj vigle engaˆ

giˆ

gas por tiu lingvo... devas do esti interesa afero.

Mi iomete rigardas la standon de certa distanco, vidas kelkajn librojn kaj gazetojn, sed decidas unue retropaˆsi iomete kaj tralegi la flugfolion. Mi legas ion pri internaciaj junularaj renkontiˆ

goj, en kiuj

oni parolas nur Esperanton, kaj ekscias ion pri la lingvo mem: ke ˆ

gi havas simplan gramatikon sen

esceptoj kaj vortfaradan sistemon; ˆ

gi do estas facile lernebla. Estiˆ

gas en mi la ideo, ke tiu lingvo

povus esti bona solvo por la lingva problemo en la mondo. Sed, se ˆ

gi estas, kial oni ankora˘

u ne

instruas ˆ

gin pli vaste? Se ˆ

gi ne estas, kial tiuj gejunuloj tiom entuziasme engaˆ

giˆ

gas por ˆ

gi? Verˆsajne

tiu lingvo simple estas ankora˘

u ne sufiˆce konata. Ekzemple mi ja preska˘

u nenion sciis pri ˆ

gi ˆ

gis nun.

Mi denove alproksimiˆ

gas al la stando kaj komencas rigardi la titolpaˆ

gojn de la libroj, gazetoj kaj

lernolibroj kuˆsantaj tie. Subite alparolas min knabino staranta malanta˘

u la stando:

“Esperanto estas lingvo, kiun oni parolas ˆcie en la mondo. ˆ

Gi estas facile lernebla kaj multmaniere

53

aplikebla. Ni uzas ˆ

gin en internaciaj junularaj renkontiˆ

goj, kaj ekzistas listo, per kiu vi povas

senkoste tranokti ˆce homoj en 54 landoj...” Kaj ˆsi montras al mi verdan adreslibron, kiun mi mallonge trafoliumas, rigardante precipe la mapojn ˆce la fino.

Fine ˆsi diras ion en tiu lingvo al nigraharulo staranta apud mi. Tiu alparolas min, demandante min franclingve, ˆcu mi komprenas la francan.

“Iomete”, mi respondas samlingve, kaj ni iom interparolas pri niaj nomoj, loˆ

glokoj kaj poste pri

Esperanto. Vidante miajn malfacilaˆojn esprimi min en la franca, mi diras:

“L’ Esp’eranto est plus facile.”, kaj ni ridetas iomete. Envie mi rigardas, kiel flue la knabino malanta˘

u la stando interparolas kun tiu franco.

Subite amaso da homoj kolektiˆ

gas ˆce unu flanko de la kastela korto, kaj rigardante tien, mi

komprenas kial: Komenciˆ

gas la paroladoj de la politikistoj. Sur la podion paˆsas Helmut Kohl, la

federacia kanceliero, kaj ekparolas. Li fiere resumas la ˆ

gis-nunajn atingaˆojn sur la kampo de la

german-franca amikeco kaj da˘

urigas:

“Iun tagon vi, kiuj hodia˘

u staras anta˘

u la decidaj turnopunktoj de via vivo, eble estos demandataj

de viaj infanoj, kiel vi demandas la anta˘

uan generacion: “Kion vi faris por E˘

uropo, por la E˘

uropo

de la civitanoj?”” Kaj li emfazas ˆci-lastan demandon tiom, ke mi preska˘

u forgesas la iom komplikan

kuntekston kaj rigardas ˆ

gin kiel provokan instigon al ago. Sed mi rimarkas, ke konkretaj instigoj

por ni gejunuloj ˆ

gis nun tute mankis en la parolado de Kohl. Eble ili ja ankora˘

u venos... Kaj fakte,

54

Kohl komencas konkretigi siajn ideojn:

“Sed finfine estas afero de la junularo mem - estas via afero, eluzi la ˆsancon de la german-franca kunlaboro. Al tio apartenas precipe anka˘

u la lingvokonoj. Komunikiˆ

gi estas multe, sed kompreniˆ

gi

estas pli. Pro tio mi petas vin: Lernu la lingvon de la alia. Hodia˘

u ˆciu juna homo havas la eblecon

lerni en Germanio la francan kaj en Francio la germanan - ˆcu en la lernejo, ˆcu en klerigaj institucioj por plenkreskuloj. Eluzu tiun ˆci ˆsancon. La lingvo estas la ˆslosilo por la kompreno de la kultura identeco. ˆ

Gi estas la ponto, kiu ebligas la komprenon de la pensoj, sentoj kaj agoj de aliaj homoj.”

Do, la a˘

uskultantoj nun sekvos la ordonon “Lernu la lingvon de la alia!” kaj la german-franca

amikeco prosperas. Dank’ al Kohl. ˆ

Cio estas tiom facila... Tamen la engaˆ

giˆ

go de tiuj gejunuloj pli

plaˆcas al mi ol la rekomendoj de Kohl. Mi ja mem lernis la francan de la 7a ˆ

gis la 10a klaso, kaj

kvankam mi ne estis malbona lernanto...

Nun Jacques Chirac iras sur la podion.

“Eble li ja havas pli por diri”, mi pensas. Mi atente a˘

uskultas lin, a˘

u pli bone: lian interpretistinon,

kiu post ˆciu frazo tradukas ˆ

gin. Anka˘

u li parolas pri la graveco de la german-franca amikeco: “La

intensigo de la kunlaboro inter Francio kaj Germanio sur la kampo de la sekureco ludos decidan rolon en la estiˆ

go de vera e˘

uropa defenda potenco. Pro tio ni akceptis kun intereso la iniciaton de

kanceliero Kohl koncerne eventualan german-francan brigadon...”

Malˆ

goje mi konstatas, ke pli-malpli la tuta parolado de Chirac temas pri armea kunlaboro,

55

kvaza˘

u la german-franca amikeco gravus nur pro tio, ke ˆ

gi ebligas mortigi en la venonta mondmilito

pli da rusoj. Kompare kun tiu ˆci parolado mi eˆc preferas tiun de Kohl, ˆcar ˆci-lasta ja nur estis senenhava. “La ideo engaˆ

giˆ

gi por “la E˘

uropo de la civitanoj” ja estas bona.”, mi pensas, kaj mi

reiras al la Esperanto-stando. Mi informiˆ

gas pri la ebleco lerni tiun lingvon kaj aˆcetas lernolibron.

Mi volas aparteni al ili, volas esti unu el tiuj, kiuj aplikas tiun interesan manieron de la internacia interkompreniˆ

go...

Kontente mi veturas hejmen kaj jam la saman vesperon mi entuziasme eklernas tiun lingvon.

Unu jaron poste mi parolas Esperanton jam tute flue. Vaste malfermiˆ

gis al mi nova, nekonata

mondo. Mi partoprenis en internaciaj junularaj Esperanto-aranˆ

goj, kaj mi aktiviˆ

gis por tiu lingvo,

kio ofertas al mi la agrablan senton, ke mi estas bezonata kaj ke mia vivo havas sencon. Mi komencis dediˆci multe da tempo al Esperanto, kvankam mia studado iom suferas pro tio.

“Ekzistas sufiˆce da matematikistoj”, mi pensas, “sed tro malmulte da homoj, kiuj aktivas por Esperanto.”

Mia komenca supozo, ke oni devus nur iom diskonatigi Esperanton kaj la afero jam ege progresus, montriˆ

gis malˆ

gusta. Tion mi rimarkis, kiam mi ofertis Esperanto-kurson en la katolika studenta

komunumo. Kvankam mi sekvis la fortan rekomendon de sperta grupano, ke mi varbu ˆcefe per

mencio de la praktika valoro de Esperanto, venis nur kvin homoj. Du el ili jam la duan vesperon ne plu venis, kaj anka˘

u la aliaj estis iom malpli entuziasmaj ol mi esperis. Tamen miaj klopodoj certe

ne estas vanaj, ekzemple Stefanie bonege progresas en la lernado. ˆ

Si beda˘

urinde ne volas membriˆ

gi

57

en nia nove fondita junulara Esperanto-grupo, sed eble tio ne tiom gravas. Mi ˆ

gojas, kiam ˆsi iun

sabatan posttagmezon en novembro partoprenas en nia grupa kunveno.

Dekduo da esperantistoj kolektiˆ

gis ˆcirka˘

u la loˆ

gˆcambra tablo de familio Jung. Krom Bernd kaj

Gisela Jung, gastama geedza paro, kaj ilia fileto Udo ˆceestas kelkaj aktivuloj, kelkaj normalaj esperantistoj kaj kelkaj ˆciamaj komencantoj. Mi vidas inter alie Anja, kiu eklernis Esperanton jam kiel infano, Stefanie, mia plej bona kursanino, kaj Thomas - 16-jara lernanto, kiu eklernis la lingvon en kurso por memlernado. Je nia ˆ

gojo anka˘

u Georg ˆceestas - iama aktivulo, kiu post la IJK en

Eringerfeld preska˘

u tute ˆcesis okupiˆ

gi pri Esperanto.

Ni manˆ

gas kukon, trinkas kafon kaj teon, kaj interparolas germanlingve pri Esperanto kaj ˆcio ajn.

Mi sentas min bone en tiu atmosfero. Subite Georg, kiu lastfoje ˆceestis tian grupan kunvenon anta˘

u

tri jaroj, faras demandon al la ˆceestantoj:

“Mi ˆsatus scii, ˆcu vi kredas, ke Esperanto iam fariˆ

gos dua lingvo por ˆciuj.”

Kiel la unua ekparolas Bernd:

“Esperanto certe ne venkos en la venontaj 50 jaroj. Eˆc la a˘

ustria prezidento Jonas kaj la jugoslavia

prezidento Tito estis esperantistoj. Kaj ˆcar ili ne sukcesis enkonduki Esperanton, ni vidas, ke tio devas okazi de malsupre. Kaj tio da˘

uros longe, se tio entute sukcesos.”

Poste Anja eldiras sian opinion:

“Mi ne kredas, ke iam ˆciuj homoj parolos Esperanton. Jam ekde pli ol cent jaroj ˆ

gi ekzistas, kaj

58

kiom da homoj parolas ˆ

gin? Kaj mi pensas, ke tio estas eˆc ne dezirinda, ˆcar nia komunumo tute

malaperos.”

Fine Georg respondas mem al sia demando:

“Iam mi kredis, ke Esperanto estas grava afero. Sed hodia˘

u mi pensas, ke Esperanto ne venkos

kaj povas esti nura hobio. Esperanto-grupo ne estas pli ol kegla klubo.”

Mi silentas. Kompate mi rigardas al Thomas:

“Mi scias, ke anka˘

u vi lernis Esperanton pro idealismo. ˆ

Car anka˘

u vi revas pri pli bela mondo. Mi

esperas, ke tiuj eldiroj ne konfuzas vin. Vi lernas tiun lingvon kontra˘

u la volo de viaj gepatroj, kaj

ˆsajnas ke eˆc multaj esperantistoj ne donas al vi la kuraˆ

gigon kaj apogon, kiun vi bezonas. Min nenio

plu povas ˆsanceli, ˆcar mi mem spertis, ke Esperanto ebligas al mi pli altnivelan interkompreniˆ

gon ol la

aliaj lingvoj, kiujn mi lernis en la lernejo. Sed vi ankora˘

u ne povis sperti tion... La pensoj de Bernd,

Anja kaj Georg estas strangaj kaj eˆc danˆ

geraj, ˆcar ili malhelpas la mondon al dezirinda progreso.

Estas tute legitime kredi, ke frenezaˆo ˆcesas - la frenezaˆo, ke oni en la internacia komunikado kutime ne uzas la plej ta˘

ugan komunikilon...”

Formulante tiujn pensojn, mi rimarkas, ke alvenas Stefan kaj Susanne; kaj ni tuj komencas paroli pri aliaj temoj.

Stefan kunportis sian gitaron, kaj post la kukmanˆ

gado ni komencas kanti Esperanto-kantojn. Mi

ˆsatas esti kune kun aliaj homoj kaj kanti; eble en internacia rondo en junulara Esperanto-renkontiˆ

go

59

eˆc iomete pli ol ˆci tie. Anta˘

u mia esperantistiˆ

go mi neniam travivis tian agrablan atmosferon, ke

gejunuloj sidas kune kaj kantas, akompanataj de gitaro...

Iam en la malfrua vespero la kunveno finiˆ

gas. Mi hejmenbiciklas kune kun Stefanie, kiu dum la

diskuto pri la estonteco de Esperanto silentadis, same kiel mi. ˆ

Si ekparolas:

“Kompreneble mi trovas Esperanton interesa, kaj la kunveno estis agrabla. Sed la vortoj “mova-do” kaj “esperantistoj” igas min skeptika. Mi ne volas aliˆ

gi al via junulara grupo, eˆc ne en la

kategorio sen kotizo. ˆ

Cu vi komprenas tion?”

“Jes, mi komprenas tion. Kaj mi anka˘

u akceptas tion.” Sed mi tuj rimarkas, ke ˆsia eldiro ege klare

kontra˘

uas al mia pensmaniero. Post nia adia˘

uo mi pripensas, kion mi plej volonte estus ankora˘

u

dirinta al ˆsi:

“Mi tamen vidas ˆcion ˆci iom alie ol vi. ˆ

Sajnas, ke vi havis feliˆcan infanaˆ

gon kaj nun estas kontenta

pri la mondo tia, kia ˆ

gi estas. Vi estas helpema, vi kapablas senti kompaton. Sed vi ne volas ˆsanˆ

gi la

mondon; la temo “lingvaj problemoj” ne tuˆsas vin tiom funde, ke ˆ

gi incitas vin al engaˆ

giˆ

go. Pensoj,

kiuj koncernas la tutan mondon, ne vere interesas vin...” Sed Stefanie verˆsajne jam estas hejme.

Mi pripensas, ˆcu mi eble jam ofte subpremis miajn verajn pensojn, silentante a˘

u eldirante ion

alian... Kaj mi memoras la eldiron de Anja, kiu diris, ke ˆsi “ne havas tempon” por kunlabori ˆce nia informstando en la urbocentro, eˆc sendepende de la dato. Sed mi scias, kion signifas tiuj vortoj “Mi ne havas tempon”. Ili signifas: “Mi fiksas aliajn prioritatojn.” ˆsi havas tempon por televidi kaj por 3.

60

iri en diskotekon; ˆsi tiam nur ne kuraˆ

gis diri, ke la disvastigo de Esperanto estas malgrava afero por

ˆsi.

Kaj fine, kiam Bernd kaj mi tamen faris la informstandon, iu virino demandis nin:

“Mi jam parolas la anglan, la francan kaj la hispanan. Por kio mi do bezonas Esperanton? Kion tio utilas al mi?” Bernd emfazis la utilon de Esperanto por konatiˆ

gi kun homoj en orienta e˘

uropo,

kaj mi silentis. Nur poste mi ekhavis la ideon, ke mi estus povinta demandi ˆsin, ˆcu ˆsi dirus ion similan anka˘

u ˆce stando de Amnestio Internacia. ˆ

Cu ˆsi respondus al la peto “Engaˆ

giˆ

gu por la

homaj rajtoj!” anka˘

u per la vortoj “Kion tio utilas al mi?”, dirante, ke ˆsiajn homajn rajtojn oni ja

respektas, oni ja ne torturas ˆsin?

Tiuj pensoj instigas min mediti pri tio, ˆcu engaˆ

giˆ

go por Esperanto vere povas esti tiel nobla afero

kiel engaˆ

giˆ

go por la homaj rajtoj.

Mi memoras, ke esperantistoj, argumentante por sia lingvo, ofte mencias nur ˆ

giajn avan-taˆ

gojn

kompare kun la angla - nome, ke Esperanto estas ne˘

utrala kaj relative facila. Kelkaj eˆc ekzakte

kalkulis, kiom da mono povas ˆspari la E˘

uropa Komunumo per enkonduko de Esperanto. Sed necesas

anka˘

u esplori pli profunde, kiamaniere la enkonduko de ne˘

utrala, relative facile lernebla lingvo kiel

dua lingvo por ˆciu povas utili al la homaro.

Tio ja signifus iuspecan revolucion, post kiu la internaciaj kontaktoj multobliˆ

gos. Estiˆ

gos pli

densa reto de personaj amikecoj translimaj, kaj tio utilos diversrilate: al la sekurigo de la paco, al la 3.

61

forigo de naciaj egoismoj favore al la bonfarto de la tuta homaro kaj al reciproka kultura pliriˆcigo.

Homoj en evoluintaj landoj sentos pli da solidareco kun tiuj en la evolulandoj. Ekestos pli forta emo al ekonomia kunlaboro kun evolulandoj kaj pli bonaj kondiˆcoj por realigi tion - favore al la bonfarto de la homoj en ˆ

gis nun malriˆcaj landoj.

Okazos vera kaj ne nur unudirekta kultura interˆsanˆ

go. Modernaj okcidentaj konvinkoj kiel la

egalrajteco de viroj kaj virinoj a˘

u la forigendeco de la mortopuno pli facile penetros ekzemple en

arabajn landojn, dum inverse en nian iom malvarman, materialisman okcidentan socion penetros pli da valoraj instigoj el aliaj kulturoj - je la bonfarto de la tuta homaro, ˆcar bonaj, humanaj instigoj estas pli volonte akceptataj ol malbonaj. Malhumanaj konvinkoj kiel ekzemple la neceso de torturoj apena˘

u havas ˆsancon esti akceptataj ˆce ni.

Sed la enkonduko de dua lingvo por ˆciu havus anka˘

u plian, iom malpli facile esprimeblan avanta-

ˆ

gon: Estiˆ

gos la ebleco helpi al ˆciu kaj amikiˆ

gi kun ˆciu. Malaperos malagrablaj, embarasaj situacioj,

en kiuj homoj ne povas interkompreniˆ

gi. Tio signifus plialtigon de la nemateriala parto de la

vivnivelo.

Pensante pri tio, mi ekhavas la impreson, ke eˆc multaj esperantistoj ne sufiˆce konscias la valoron de sia agado. Iam, en la komenco de mia entuziasmo por Esperanto, mi pensis, ke certe neniam iu aktiva esperantisto memmortigus sin. Lia vivo ja havas sencon, ˆcar li laboras por la realigo de granda ideo. Poste mi a˘

udis pri memmortigoj de junaj Esperanto-aktivuloj el Berlino, Britio, Danio

62

kaj Finnlando. Kaj mi devis konstati, ke mi multon pretervidis: La engaˆ

giˆ

go por Esperanto povas

signifi kroman streˆcon en la vivo, kaj ne nur la neesperantistoj, sed anka˘

u multaj esperantistoj ne

sufiˆce konscias pri la valoro de ilia agado.

Eˆc se iu ne kredas pri estonta venko de Esperanto, li devus la˘

udi la engaˆ

giˆ

gon de la esperantistoj,

ˆcar labori por la internacia interkompreniˆ

go ˆciukaze estas valore. Sed Georg faras eˆc ne tion. Mi

iom pensas pri li kaj memoras, ke li studas germanistikon. Kvankam oni preska˘

u ne plu bezonas

germanistojn. Kaj li eˆc ne scias, kion li volas fari poste. Li do certe ne volas utili al la homaro, sed studas, ˆcar tio estas relative agrabla. Ne estas mirinde, ke li ne plu aktivas por Esperanto. Mankas al li vera humaneco. Kaj lia afableco estas nur ekstera, mankas al li vera bonkoreco...

Anka˘

u Anja estas egoisma. Kiom malgranda estas la nuna kontribuo de Esperanto al la bonfarto

de la homaro kompare kun tiu en tempo, kiam ne nur kelkaj centmiloj, sed pluraj miliardoj da homoj vere profitos el tiu lingvo!

Sed Anja tamen iel pravas. ˆ

Guste hodia˘

u la pozitiva influo de Esperanto sur la evoluon de person-

eco povas esti aparte grava. Mi pensas pri mi mem, memoras mian unuan Esperanto-renkontiˆ

gon,

la IJF-on en Italio. Tie Dorota, juna polino, ridetis al mi. Mi tiam nur mire rigardis ˆsin, ˆcar mi ne povis kredi, ke tiu rideto celis min. Eble iom poste, kiam ˆsi denove ridetis, mi iomete reciprokis ˆ

gin... mi ne scias.

Kaj en mia dua Esperanto-renkontiˆ

go, la IJK en Zagreb, okazis io stranga. Mallonge post mia

63

alveno mi revidis kaj salutis Gianna, kiun mi jam konis pro la IJF. ˆ

Si montris al mi sian vangon,

kaj mi estis tute senkonsila. Post momento de embaraso mi supraˆe brakumis ˆsin. Mallonge poste mi vidis, kiel ˆsi lasis sin kisi de alia partoprenanto dum la revido. ˆ

Cu ˆsi eble planis tion anka˘

u kun

mi? Mi dubis. Mi trovis min tiom malmulte aminda. ˆ

Si ja povas ˆsati min maksimume pro tio, ke

mi parolas Esperanton - sed tion scipovas ja miliono da pliaj homoj en E˘

uropo...

Iom post iom mi komprenis, ke en Esperantujo la homoj ne estas tiom malvarmaj kiel en FRG. La kiso dum la salutado kaj adia˘

uo simple estas bela gesto de afableco, kiu ne aparte multon signifas.

Verˆsajne en multaj landoj la homoj ˆ

generale pli emas tuˆsi, karesi kaj kisi unu la alian ol en FRG,

kie multaj gepatroj tuˆsas siajn infanojn nur dum batado.

Fine, en renkontiˆ

go en Kiev en Ukrainio, mi renkontiˆ

gas kun Joanna - polino el Wroclaw, kiu

je la unua vido estas simpatia al mi kaj... ˆ

Si ridetas! ˆ

Ciun fojon, kiam ni vidas unu la alian, mi

iom pli kuraˆ

ge reciprokas tiun rideton. Dume mi ekscias, ke ˆsi balda˘

u edziniˆ

gos al polo. Tio iom

seniluziigas min, sed nia simpatio restas. La lastan vesperon ni plene ˆ

guas la plezuron rigardi unu la

alian. Ni dancas kune, la˘

u malrapida muziko, sentante la proksimecon kaj la varmon de la alia... Ni

ridetas unu al la alia, kaj ˆsia rideto vekas en mi ˆ

gojon, kiu ˆ

gojigas anka˘

u ˆsin ktp. - nia ˆ

gojo fariˆ

gas

senlima...

64

Post la reveno de tiu renkontiˆ

go mi rimarkas, ke io ˆsanˆ

giˆ

gis en mi. Mi rigardas simpatiajn homojn

ne plu time, sed ridetante. Verˆsajne iam, en mia frua infanaˆ

go, mia patrino kelkfoje ridetis al mi, kaj

mi reciprokis tion. Sed poste tiu kapablo mia falis al forgeso. Mi transprenis la emon de mia patro rigardi aliajn homojn kun serioza kaj skeptika mieno... Sed nun mi reakiris mian iaman kapablon, dank’ al Joanna.

Du semajnojn poste, en semajnfina kafoklaˆco de Esperanto-Junularo Frankfurt, mi trovas bonegan okazon apliki mian relernitan kapablon. Kiam mi alvenas en la loˆ

gejo de familio Seifert, kiu invitis

al tiu aranˆ

go, mi trovas dekon da gejunuloj kolektiˆ

gintaj ˆcirka˘

u granda tablo. Mi salutas la konatajn

kaj nekonatajn partoprenantojn kaj rigardas ravite la vizaˆ

gon de blondhara knabino.

“Mi estas Manfred”, mi prezentas min en Esperanto.

“Mi estas Sandra”, ˆsi respondas, kaj mi ˆ

gojas, ke mi povas sidiˆ

gi sur seˆ

go vid-al-vide de ˆsi.

De tempo al tempo mi iomete ridetas al ˆsi, kion ˆsi reciprokas per afabla rigardo. ˆ

Si ne montriˆ

gas

malinklina... Plurfoje dum tiu tago tiu ludo ripetiˆ

gas. Mi ˆsatas malgrandajn Esperanto-aranˆ

gojn,

se partoprenas almena˘

u unu persono, kiun mi trovas tre simpatia. Oni da˘

ure revidas unu la alian,

sidas proksime a˘

u vid-al-vide al la alia...

La dimanˆcan matenon ni kune iras en parkon por ludi tie dum belega printempa vetero. Survoje mi agrable surpriziˆ

gas, kiam Sandra alparolas min demandante pri mia profesio. Iomete ni inter-

65

parolas pri niaj studfakoj, niaj loˆ

glokoj, niaj familioj, nia lernado de Esperanto kaj partopreno en

Esperanto-aranˆ

goj. Feliˆce anka˘

u ˆsi aliˆ

gis jam al la IJK en Kerkrade post du monatoj...

Post la tagmanˆ

go ni ankora˘

u iomete sidas kune, kaj mi a˘

udas Sandra rakonti al alia parto-

prenantino, ke jam post duona horo ˆsi devos forveturi. Mi denove ridetas al ˆsi - kaj jen... ˆ

Si vere

reciprokas. Kvankam ˆsia rideto aspektas iel mallarˆ

ga, mi sentas min sufiˆce gaja kaj feliˆca. Iom poste

Sandra adia˘

uas nin.

“ ˆ

Gis revido en Kerkrade!”, mi diras post la adia˘

ua kiso, sen esti malgaja, ˆcar en mi jam naskiˆ

gis

plano...

Feliˆce ni kompilis kaj fotokopiis liston de la partoprenantoj. Tuj post mia reveno mi komencas skribi leteron:

Kara Sandra,

nun, kelkajn horojn post mia reveno de la kafoklaˆco en Frankfurt, mi iom beda˘

uras, ke tie ni du

nur tre mallonge interparolis. Pri tio kulpas ˆcefe mi, ˆcar fakte ja estis vi, kiu komencis la solan veran interparolon inter ni. Kvankam ie profunde en mi ˆciam estas multege da pensoj, ideoj kaj sentoj, mi ne povas facile alparoli aliajn homojn kaj da˘

urigi la konversacion tiel, ke ˆ

gi fariˆ

gu vigla kaj interesa.

Tiu problemo montriˆ

gas precipe tiam, kiam mi ne estas kune kun nur unu alia persono, sed kun pli

66

da homoj en grupo.

Tamen dank’ al Esperanto mi nun havas multajn kontaktojn; mi sentas min agnoskata kaj ˆsatata de ˆciuj. Sed unu granda deziro ankora˘

u restis neplenumita: la revo vere konatiˆ

gi kun simpatia

knabino, ekhavi plenan, reciprokan konfidon kaj karesi unu la alian...

Kaj ˆci-rilate mi nun - pardonu al mi la malfermecon! - pensas pri vi. Mi trovas vin, vian aspekton, vian karakteron kaj konduton ege rava kaj ˆcarma. Verˆsajne anka˘

u vi memoras la mallongan, tamen

belegan kaj amba˘

uflankan rideton inter ni du en la loˆ

gejo de familio Seifert, mallonge anta˘

u via

forveturo. Por mi ˆ

gi estas la plej bela rememoro pri tiu kafoklaˆco. Kaj kvankam mi ankora˘

u ne

multon scias pri vi, mi pensas, ke ni tre bone harmonias la˘

u niaj interesoj kaj pensmanieroj...

Mi ankora˘

u aldonas multe da klarigoj, impresoj, opinioj, informoj... kaj fine, ankora˘

u la saman

vesperon, mi biciklas al la ˆcefa poˆstoficejo por forsendi la finfine 6-paˆ

gan leteron. Mi plu sentas min

feliˆca; mi ˆ

goje atendas la venontajn tagojn. ˆ

Cio plaˆcas al mi. Kvankam la universitataj prelegoj estas

tedaj kaj sekaj kiel anta˘

ue, mi subite trovas ilin agrablaj kaj eˆc povas iomete pli bone koncentriˆ

gi

ol kutime. La manˆ

gaˆoj en la studenta manˆ

gejo gustas pli bone ol iam ajn anta˘

ue.

Revenante de la universitato, mi ˆciutagmeze malplenigas mian leterkeston kaj ˆciufoje fariˆ

gas iom

pli malgaja, ˆcar ne troviˆ

gas en ˆ

gi letero de Sandra. Post unu semajno mi sentas min jam multe pli

malfeliˆca ol kutime. La letero ja certe estis de la komenco ˆ

gis la fino afabla, sed tamen eble io en ˆ

gi

67

malplaˆcis al ˆsi. Verˆsajne mi estis tro malferma.

Mi ne plu ˆ

gojas, sed timas revidi ˆsin en la IJK en Kerkrade. ˆ

Si povus esti ofendita a˘

u eˆc iomete

koleri kontra˘

u mi. Feliˆce mi unue veturos al la junulara renkontiˆ

go en Ostrava en ˆ

Ceˆ

hio. Eble mi ja

tie enamiˆ

gos, kaj en Kerkrade ˆcio ne plu gravos por mi...

Kelkajn semajnojn poste mi partoprenas en la renkontiˆ

go en Ostrava. En la unua vespero mi

ˆ

gojas revidi geamikojn de anta˘

uaj renkontiˆ

goj - precipe kelkajn sovetianojn, kiujn mi jam konas pro

la aranˆ

go en Kiev - kaj konatiˆ

gas kun novaj homoj. Irante de mia ˆcambro al la herbejo, sur kiu

okazu la interkonaj ludoj, mi renkontas knabinon, kiun mi je la unua vido trovas ege simpatia. Ni tuj ridetas unu al la alia.

“Saluton... Mi estas Manfred, el FRG.”

“Mi estas Beata el Pollando”, ˆsi respondas, kaj post mallonga silentado ˆsi rakontas:

“Mi estas ankora˘

u komencantino... Mi studas en Wroclaw.”

Tiu urbonomo tuj memorigas min pri Joanna, kun kiu mi interˆsanˆ

gis jam plurajn afablajn leterojn

post la renkontiˆ

go en Kiev. Sed anta˘

u ol mi povas demandi ˆsin, ˆcu ˆsi konas Joanna, Beata jam

da˘

urigas:

“Joanna rakontis al mi pri vi.” Mi miras, sed memoras, ke mi ja skribis al Joanna, ke mi venos al Ostrava, kie ˆsi beda˘

urinde ne povas partopreni. Kaj scivole, pli ˆserce ol serioze, mi demandas

68

Beata:

“Kaj kion ˆsi rakontis pri mi?”

Beata longe pripensas kaj fine respondas:

“ˆ

Si diris... ke bone.”

Ni denove ridetas unu al la alia; poste ni interparolas iomete pri niaj studfakoj, niaj estontaj profesioj... Sed kun granda beda˘

uro mi vidas, kiom malfacile estas ankora˘

u por ˆsi esprimi sin en

Esperanto.

“Mi lernas Esperanton... tri monatoj.”, ˆsi diras.

“Post ses semajnoj mi veturos al via lando”, mi rakontas malrapide. “ ˆ

Cu anka˘

u vi partoprenos

en la renkontiˆ

go en Toru’n?”

“Ho, jes!”, ˆsi diras, kaj mi havas la agrablan impreson, ke anka˘

u ˆsi ˆ

gojas pri tio, ke ni tie revidos

unu la alian, kaj eble tie povos jam pli bone interkompreniˆ

gi...

Fine sur la herbejo komenciˆ

gas la ludoj, kaj ni disiˆ

gas.

Dum la tuta semajno ni ne plu vere interparolas. Beata pasigas la tempon kune kun aliaj poloj, kaj mi havas sufiˆce da kontaktoj kun sovetianoj, hungaroj, GDR-anoj kaj ˆceˆ

hoj. Sed ˆciam, kiam

ni vidas nin reciproke, ni ridetas unu al la alia - kvaza˘

u ni amba˘

u scius, ke tio estas nia sola ebleco

esprimi afablajn sentojn sen riski miskomprenon. Mi ˆsategas ˆsian belegan, vastan, varman, elkoran rideton, kaj anta˘

uˆ

gojas revidi ˆsin kaj vere interparoli kun ˆsi en Pollando. Kaj mi planas anta˘

ue

69

surprizi ˆsin per letero...

En la anta˘

ulasta tago mi memoras, ke mi ankora˘

u ne havas ˆsian adreson. Post la vespermanˆ

go

ni ˆciuj kolektiˆ

gas por fari grupan foton, kaj tiam mi subite vidas bonan okazon... Mi iras al ˆsi,

elpoˆsigas skribilon kaj paperpecon, kaj demandas ˆsin:

“Beata, ˆcu vi povus doni al mi vian adreson?”

“Ho, jes!”, ˆsi respondas gaje, kvaza˘

u tio estus io, kion ni nepre ne rajtis forgesi. ˆ

Si ekskribas

kaj fine redonas al mi la paperpecon. Mi donas al ˆsi jam preparitan slipon kun mia adreso, kaj ni dankas unu al la alia.

“Mi tutcerte skribos al vi, Beata”, mi pensas, vidante ˆsian ˆ

gojon pri tiu adresinterˆsanˆ

go. Sed

mi preferas ne malkaˆsi tiun intencon al ˆsi. Kontente mi rigardas ˆsian adreson, skribitan per bela, dekstren klinita, flua kaj bone legebla manskribo.

“Estis bona ideo aliˆ

gi al la renkontiˆ

go en Toru’n.”

Tri tagojn poste komenciˆ

gas la IJK en Kerkrade. Sandra intertempe fariˆ

gis iom indiferenta por

mi. ˆ

Si ja neniel estas komparebla kun Beata. ˆ

Siaj avantaˆ

goj estas, ke ˆsi estas germanino kaj loˆ

gas pli

proksime al mi... Sed pli gravas la koro de la homoj. Dum du monatoj mi vane atendis respondon al mia letero; unue senpacience, poste mi ne plu a˘

udacis esperi...

Mi alvenas en la kongresejo kune kun grupeto de aliaj FRG-anoj, kiujn mi hazarde renkontis en 3.

70

la stacidomo de Aachen. Kaj tuj mi ekvidas Sandra. ˆ

Si rigardas min afable; ˆsi neniel koleras al mi!

Eˆc male!

“Saluton, Manfred!”, ˆsi diras en gaja, iel entuziasma tono, kvaza˘

u ˆsi vere ˆ

gojus revidi min. Ni

mallonge kisas unu la alian, kaj fine Sandra salutas kelkajn aliajn homojn kaj iomete interparolas kun ili.

Mi restas en la proksimeco, rigardante ˆsin iomete. Fine, post kiam ˆsi finis la salutadon, Sandra rigardas al mi. Vidante, ke neniu nin observas, ˆsi subite alparolas min:

“Mi ja estis tre surprizita, kiam mi ricevis vian leteron!”

“Kiamaniere surprizita?”, mi demandas ˆsin por ekscii, ˆcu ˆsi estis almena˘

u agrable surprizita.

“Surprizita, ˆcar mi tute ne supozis, ke vi skribus al mi.”

“Kaj kiel vi pensas pri tiu letero?”

“Mi fakte ja volis reskribi al vi. Sed mi ne havis multe da tempo tiam. Estas malfacile diri tion nun... sed: Mi ne bezonas amikon. Krome mi ja ankora˘

u preska˘

u ne konas vin.”

“Jes, mi akceptas tion...”

Kaj ni disiˆ

gas. ˆ

Siaj vortoj ne aparte malˆ

gojigas min, ˆcar mi ja ne plu atendis de ˆsi tian reagon,

kian mi origine esperis. Mi sentas min senˆsarˆ

gita pro tio, ke ˆsia reago estas almena˘

u afabla. Ankora˘

u

longe mi pensas pri ˆsia frazo “Mi ne bezonas amikon.”: Mi ne postulas, ke vi neglektu viajn proprajn bezonojn kaj dezirojn. Sed espereble vi pensas anka˘

u pri tiuj de aliaj homoj. Ne gravas nur, ˆcu vi

71

bezonas amikon, sed anka˘

u, ˆcu iu bezonas vin...

Tamen tiuj pensoj ne vere plaˆcas al mi.

Post mia reveno de la IJK en Kerkrade mi tuj komencas skribi leteron al Beata. Mi memoras, ke estas relative malfacile skribi leteron al persono, kun kiu oni ankora˘

u ne multe interparolis kaj

ne havas multajn komunajn travivaˆojn. Mi povas rakonti al Beata iom pri mi; mi povas sciigi al ˆsi miajn impresojn pri la IJK en Kerkrade. Ne estas konsilinde jam nun klare diri al ˆsi, ke mi ege ˆsatus enamiˆ

gi al ˆsi. Tiom ˆcarma knabino ja eble - a˘

u eˆc verˆsajne - jam havas amikon en Pollando,

a˘

u povus facile ekhavi tian amikon. ˆ

Si verˆsajne anka˘

u ne ˆsatas efemerajn amrilatojn por la da˘

uro

de unu renkontiˆ

go, sed preferas longda˘

uran, profundan amikecon. Tie malhelpas la distanco inter

FRG kaj Pollando, dum ˆsi certe estus tro modesta por preferi amaton el riˆca lando...

Mi do nur iomete alludu, ke mi trovas ˆsin simpatia kaj ke mi ne havas amikinon...

Kara Beata,

post mia reveno de la IJK en Kerkrade mi nun trovis la necesan tempon por realigi mian deziron skribi leteron al vi - deziron, kiun mi kompreneble jam havis, kiam mi en Ostrava petis vin pri via 3.

72

adreso.

Tie en Ostrava ni ja beda˘

urinde ne multe interparolis. Unu el la ka˘

uzoj eble estis, ke vi tiam

ankora˘

u ne tute flue parolis Esperanton; sed ekzistas anka˘

u alia, verˆsajne pli grava kialo: Kiel vi

certe rimarkis, mi estas tre trankvila homo. Tiu problemo koncernas min jam ekde mia infanaˆ

go

kaj ankora˘

u hodia˘

u kelkfoje malhelpas al mi vere konatiˆ

gi kun homoj, kiujn mi trovas simpatiaj...

Tamen, entute mi estas relative kontenta pri la renkontiˆ

go en Ostrava. Mi ja havis sufiˆce da

longaj interparoloj kun aliaj (plejparte parolemaj) partoprenantoj kaj do ne ofte sentis min sola.

Kaj via belega, varma rideto apartenas al miaj plej belaj rememoroj pri tiu aranˆ

go.

La posta IJK iomete malpli plaˆcis al mi...

Mi skribas ankora˘

u iom pri la kongreso kaj pri mi, ˆ

gis fine mi enpoˆstigas la leteron. Restas kvar

semajnoj ˆ

gis nia revido, kaj letero de FRG al Pollando a˘

u inverse kutime bezonas du semajnojn.

Verˆsajne mi do ne povos ricevi respondon de ˆsi jam anta˘

u nia revido...

Semajnon poste mi trovas en mia leterkesto poˆstkarton kun “koraj salutoj el Wroclaw”. ˆ

Si do tuj

post sia reveno pensis pri mi! Kaj fine, post du pliaj semajnoj, mi trovas leteron. ˆ

Cu ˆsi vere jam

respondis? Mi malfermas ˆ

gin scivole kaj eklegas:

73

Kara Manfred,

mi ricevis hodia˘

u vian leteron. ˆ

Gi estas por mi ege plezura surprizo, ˆcar mi skribis al vi nur

poˆstkarton kaj ricevas de vi longan kaj tre agrablan leteron.

Anka˘

u la˘

u mia opinio restado en Ostrava estis tre agrabla, sed por mi granda malhelpo estis

manko de lingvokono. Do, nun mi lernas iomete... iomete, ˆcar nun mi pasigas tempon hejme kaj mi havas malmulte da tempo. Miaj gepatroj havas grandan ˆ

gardenon.

Vi skribas, ke vi estas tre trankvila homo kaj ke tio estas por vi problemo. Sed mi pensas, ke problemoj ofte ne ekzistas. Mi ekzemple ˆsatas trankvilajn homojn (kaj ne nur mi). Vi estas iomete nekuraˆ

ga homo, sed ˆsajnas al mi, ke vi estas interesa kaj tre simpatia. Vi povas facile konatiˆ

gi kun

aliaj nekuraˆ

gaj, sed interesaj homoj. Do vi vidas, ke nekuraˆ

go ne ˆciam estas malavantaˆ

go! Ne estu

malgaja. La mondo estas plena de ˆ

gojo, ni nur ne rimarkas ˆ

gin.

ˆ

Cu mi iomete konsolis vin?

Ho, estas jam tre malfrue! Mi devas fini mian leteron. Mi timas, ke beda˘

urinde mi ne skribas sen

erraroj. Tamen mi kalkulas je via kompreno. Ankora˘

ufoje mi dankas al vi kaj ˆ

gis la revido

Beata

74

Mirigite mi relegas la plej interesajn frazojn. “Mi ekzemple ˆsatas trankvilajn homojn.” Neniam mi a˘

udis ion tian en Germanio. Male, ˆci tie ˆciuj diris, ke mi devas ˆsanˆ

gi min. Eˆc mia patrino, kiu de

la unua ˆ

gis la deka klaso ˆciam iris al la konsultaj horoj por gepatroj kaj ˆciam devis a˘

udi la samon.

ˆ

Cu en la elementa lernejo, ˆcu en la gimnazio - la instruistoj ˆciam diris, ke mi estas bona lernanto, sed tro trankvila. Mi devas plivigliˆ

gi. Kaj la samklasanoj, kiuj ˆciam sentigis al mi, ke ili ˆsatas nur

parolemajn, spritajn homojn, kiuj plibonigas la etoson...

Mi spertis, kiom doloriga - ˆcar vana - povas esti la provo ˆsanˆ

gi sian karakteron. Kaj nun tiu

polino skribas simple, ke ˆsi ˆsatas trankvilajn homojn! ˆ

Si ˆsatas min tia, kia mi estas! Kaj kiom bela

estas la frazo “La mondo estas plena de ˆ

gojo, ni nur ne rimarkas ˆ

gin!” ˆ

Gis nun mi ˆciam vidis la

negativajn flankojn de ˆcio - do ne estas mirinde, ke mi ne sentis min feliˆca!

Kaj kun plej granda intereso mi relegas la frazon “Vi estas iomete nekuraˆ

ga homo, sed ˆsajnas al

mi, ke vi estas interesa kaj tre simpatia.” Tio estas belega komplimento. ˆ

Cu mi eˆc povas konkludi

el tio, ke ˆsi povus imagi enamiˆ

gi al mi, se mi havus la kuraˆ

gon por fari la necesajn paˆsojn? Mi ne

scias... Sed neniam tiom ˆ

gojigis min letero. ˆ

Si vortigas siajn pensojn trafe kaj elegante; ˆsi skribas

per pli bona stilo ol multaj poloj, kiuj parolas Esperanton jam ekde kvin a˘

u dek jaroj! La timo esti

farinta errarojn kredigas al mi, ke ˆsi vere verkis la leteron tute sola.

Kaj kiom rapide ˆsi respondis! Beda˘

urinde tamen ne restas sufiˆce da tempo por reskribi. Jam

post unu semajno ni revidos unu la alian. Neniam mi tiom anta˘

uˆ

gojis pri Esperanto-renkontiˆ

go!

Post preska˘

u sendorma nokto en kuˆsvagono mi vendrede matene alvenas en la stacidomo Berlin

Zoo, kie mi devas ˆsanˆ

gi en trajnon al Pollando. Mi pensis, ke por tiu trajno ne necesas rezervi

sidlokon. Estas ja trajno sen rezervodevo, kaj verˆsajne fine de a˘

ugusto ne multaj homoj veturas al

Pollando...

Sed, vidante la homamason, kiu staras kune kun mi ˆce la kajo atendante la enveturon de la trajno al Varsovio, mi ekhavas malbonan anta˘

usenton. ˆ

Car mi staras ˆce oportuna loko, mi rapide povas

entrajniˆ

gi - kaj trovas iom da spaco en la koridoro. Sed tiu spaco da˘

ure malpliiˆ

gas... Jam staras

kvindeko da poloj kune kun mi en la koridoro. Mi vidas, ke multaj el ili kunportas kvin a˘

u eˆc pli

da grandaj kofroj a˘

u kartonskatolegoj el la okcidento.

Mallonge post la forveturo ni atingas la orientberlinan stacidomon Berlin Friedrichstraße, kie okazas la kontrolo de la pasportoj.

76

“Tie ni ne povas trairi”, diras GDR-a doganisto al sia kolego. Tiu eniras kaj krias al mi kaj la poloj starantaj apud mi en la koridoro:

“Eksteren! ˆ

Cio eksteren! Kun paszport eksteren! Bagaz restas ene!”

Ekstere ˆce la kontrolo alia doganisto mirigite rigardas min, ekvidante mian FRG-an pasporton:

“ ˆ

Cu vi anka˘

u staras en la koridoro?”

“Jes.”

“Sed tiam mi ja estus elˆetinta la polojn. Vi ja certe havas lokbileton!”

Tio anka˘

u ne tute plaˆcas al mi, sed feliˆce li ne estas tiom malafabla.

Mi reiras en la koridoron. Iam tiuj kontroloj malaperos. Verˆsajne mi ankora˘

u travivos tempon,

kiam ˆcio estos tiel, kiel dum hodia˘

ua trajna veturo de FRG al Francio a˘

u Italio: Kutime ˆciu trovas

sidlokon, oni ne plu bezonas vizon kaj ofte eˆc ne devas montri la pasporton. Kaj eble mi tiam povos interparoli en Esperanto kun miaj fremdaj polaj kunvojaˆ

gantoj...

Ankora˘

u ses horojn ˆ

gis la alveno en Pozna’n, kie mi denove devos ˆsanˆ

gi la trajnon. Apud mi

multaj poloj fumas cigaredojn; malgra˘

u la malfermitaj fenestroj la fumo estas preska˘

u ne eltenebla.

Nur de tempo al tempo iu sukcesas premi sin tra la koridoro - por konstati alvenante ˆce la necesejo, ke ˆ

gi ne estas uzebla, ˆcar oni vole-nevole misuzas ˆ

gin kiel pakaˆejon.

Sed la malafableco, la densa starado, la fumo kaj la interpuˆsiˆ

go ne tiom gravas por mi. Mi pensas

pri la bela, varma rideto de Beata, pri ˆsia ege afabla, eˆc genia letero, kaj mi revas pri la revido kun 4.

77

ˆsi. Mi estas juna, sana. Mi kapablas senti feliˆcon, teneron, amon. Nenio estas pli bela ol esti juna kaj paroli Esperanton.

Vespere je la oka mi alvenas en la Hotel Studencki, kie nia renkontiˆ

go okazas. Tuj mi revidas

Joanna kaj kelkajn aliajn geamikojn. Mi ekscias, ke nia domo estas studenthejmo, kiun oni uzas en la someraj ferioj kiel studentan hotelon. Kaj mi konatiˆ

gas kun kelkaj poloj:

“Mi estas Roman.”

“Mi estas Andrzej.”, sin prezentas du poloj al mi, kaj post mallonga interparolo ili proponas:

“Vi povas tranokti en nia ˆcambro - ˆcu bone?”

“Jes, konsentite.”

“Simple diru ˆce la akceptejo, ke vi volas tranokti en ˆcambro 105.”

Mi anoncas min en la akceptejo kaj poste demetas miajn aˆojn en mia ˆcambro. En la koridoro mi renkontas Ewelina kaj Renata, kiujn mi jam konas pro la renkontiˆ

go en Ostrava. Ni salutas, kisetas

unu la alian, kaj ridetas.

“Venu al nia ˆcambro!”, diras Ewelina. En la ˆcambro mi revidas Dawid, Izabela kaj Marek, kun kiuj mi anka˘

u jam konatiˆ

gis en anta˘

uaj renkontiˆ

goj.

“Sidu kun ni!”, diras Ewelina, kaj ni tuj interparolas pri mia vojaˆ

go, pri anta˘

uaj renkontiˆ

gioj, pri

la venonta IS kaj ˆcio ajn, ˆce glaso da teo. Mi sentas min bone inter ili.

78

Subite la pordo malfermiˆ

gas kaj eniras... Beata! Mi suprenrigardas al ˆsi, ekstaras. Ni ridetas,

salutas kaj mallonge kisas unu la alian. Mi sentas min eˆc multe pli gaja ol anta˘

ue, feliˆca eˆc.

“ ˆ

Cu vi ricevis mian leteron?”, demandas Beata.

“Jes, kaj mi ege ˆ

gojis pri ˆ

gi!”

“ ˆ

Cu anka˘

u vi ˆsatus iri nun al la diskoteko?”

“Jes, volonte!”, mi respondas, kaj ege ˆ

gojas pri tio, esperante okazon esti sola kun ˆsi. Fakte mi

ja ne tiom ˆsatas diskotekojn... Mi ˆ

gisas al la aliaj kaj iras kune kun ˆsi el la ˆcambro kaj el la domo.

Jam krepuskiˆ

gis. Sur la universitata tereno, tra kiu ni iras, blovetas friska vento.

“Via letero ege plaˆcis al mi.”, mi diras al ˆsi.

“Vi havas tre ˆcarman optimismon!”

Post momento Beata demandas min:

“ ˆ

Cu mi faris multajn erarojn en ˆ

gi?”

“Ne, tute ne! Nur la vorton erraroj vi skribis per duobla r. Krome ˆcio estis ˆ

gusta, eˆc ˆciuj

akuzativoj. Kaj mi rimarkis, ke vi skribis per bonega stilo. Via letero ne aspektis kiel letero de komencantino, sed de verkistino. Vi certe skribas anka˘

u en la pola per bonega stilo!”

Kaj mi rimarkas, ke Beata iom ˆ

gojas pri tiu komplimento.

“Jen la diskoteko!”, diras Beata fine, kaj klarigas al mi:

“ ˆ

Gi nomiˆ

gas Czerwony Pajak. Tio signifas ruˆ

ga araneo”.

79

Ni eniras.

Ene mi rimarkas, ke ˆcio estas iomete alispeca ol en la diskotekoj de okcidentaj

Esperanto-renkontiˆ

goj. La muziko estas malrapida, kaj la gejunuloj ne dancas solaj, sed duope.

Tio ˆ

gojigas min des pli, ˆcar mi ne devas pripensi, ˆcu mi a˘

udacu peti iun knabinon al dancado kaj

kiun... Apud mi staras Beata, kiu respondas al mia demando “ ˆ

Cu ni dancu?” tuj per “Jes, volonte!”

Mi prenas ˆsiajn manojn, ˆ

guas ˆsian proksimecon kaj ˆciam ˆ

gojas, kiam ˆsi suprenrigardas al mi por

iomete rideti a˘

u ion diri.

“Mi ˆsatas danci.”, ˆsi rakontas.

“Mi anka˘

u. Beda˘

urinde mi ne scias bone danci.”

“Mi anka˘

u ne.”

De tempo al tempo unu el ni denove alparolas la alian, kaj ni iomete interparolas pri niaj familioj, nia studado, niaj lingvokonoj, la vivo en FRG kaj Pollando, pri la landoj, en kiuj ni jam estis...

“Printempe mi estis en GDR”, rakontas Beata, dum ni ankora˘

u dancas kune.

“Tie mi ekhavis la impreson, ke la germanoj preferas danci solaj. Sed mi preferas danci duope.”

“Mi anka˘

u preferas danci duope”, mi diras. Kaj ni ridetas unu al la alia.

Mi rimarkas, ke Beata - kvankam ˆsi lernas Esperanton nur ekde malpli ol duona jaro - intertempe parolas ˆ

gin jam tre bone kaj preska˘

u senerare.

“Vi bonege progresis en la lernado de Esperanto.”

“Ne, nur iomete.”

80

“Vi parolas tre konscie, pripense. Vi preska˘

u ne faras erarojn.”

Post iom da tempo Beata diras:

“Mi estas laca. ˆ

Cu ni sidiˆ

gu?”

Komune ni iras al tablo, ˆcirka˘

u kiu troviˆ

gas kelkaj brakseˆ

goj. Ni sidiˆ

gas, kaj mi interkonatiˆ

gas

kun la polo kaj du polinoj, kiuj jam sidis ˆcirka˘

u tiu tablo.

“ ˆ

Cu vi deziras trinki ion?”, demandas min Beata.

“Jes, ekzemple glason da limonado.”

Beata iras al la bufedo kaj revenas kun du glasoj da oranˆ

ga limonado. Nur post iom da persvado

(“Por mi tio estas preska˘

u nenio.”) ˆsi akceptas, ke mi pagas almena˘

u mian glason. Ni iom ripozas,

kaj de tempo al tempo ˆsi a˘

u mi iomete interparolas kun la poloj ˆcirka˘

u nia tablo. Sed plej plaˆcas al

mi la interparoloj kun ˆsi. ˆ

Si montras sur la muron, kie estas pentrita grandega araneo en sia reto.

“Tie vi vidas, kial oni nomas tiun ˆci diskotekon ruˆ

ga araneo.”

Fine, post duona horo da sidado, ni rigardas unu al la alia, kaj mi demandas:

“ ˆ

Cu ni plu dancu?”

“Jes, volonte!”

Denove mi ˆ

guas preni ˆsiajn manojn - same kiel la miaj iometete eluzitaj pro laboro - kaj ˆ

gojas

senti ˆsiajn proksimecon kaj varmon, moviˆ

gante kune kun ˆsi la˘

u malrapida muziko. Mi rimarkas,

ke kelkaj poloj ˆcirka˘

u ni ne normale tenas sian partnerinon, sed metis siajn brakojn trans ˆsiajn

81

ˆsultrojn, por senti pli senperan proksimecon, pli da varmo... Post iom da pripensado mi kuraˆ

gas fari

la samon ˆce Beata kaj rimarkas, ke ˆsi volonte konsentas. Mi ˆ

guas tiun brakumadon... Beda˘

urinde

dum tia dancado ne plu eblas interparoli. Mi do ne povas diri al ˆsi, kiom ˆsia proksimeco signifas por mi, se mi entute kuraˆ

gus fari tion. Nur en la pa˘

uzetoj inter la kantoj tio eblus, sed ˆsi ja certe

mem rimarkis mian feliˆcecon...

“Mi nun volas enlitiˆ

gi.”, diras Beata, kaj mi respondas per “Mi anka˘

u.”. Rigardante sur mian

horloˆ

gon, mi rimarkas, ke estas jam post la unua. Anta˘

u ol iri al la elirejo, ˆsi iras al kelkaj poloj por

adia˘

ui ilin. Mi rimarkas, ke anka˘

u ili ˆsatas foriri, kaj fakte: Fine ni eliras en grupeto de ses personoj.

ˆ

Ce mia brusto, ventro kaj pelvo postrestas la agrabla sento de ˆsia korpo, kvaza˘

u ni ankora˘

u dancus.

Sed mi iomete beda˘

uras, ke mi nun ne estas sola kun ˆsi; ˆ

Si interparolas eˆc ne kun mi, sed kun la

aliaj, pollingve. Sed kiam ni, atinginte nian studentan domon, adia˘

uas ne nur per la vortoj “Bonan

nokton!”, sed anka˘

u per bela amba˘

uflanka rideto, mi denove estas ege feliˆca.

Mi enlitiˆ

gas. Mi estas maltrankvila, ebria de agrablaj sentoj. Torento da pensoj kaj fantazioj

trakuras mian cerbon kaj malebligas al mi ekdormi. Mi amas Beata, mi amegas ˆsin. Sed mi ne diris tion al ˆsi. ˆ

Car mi ˆciukaze estis feliˆca. Nur nun, kiam mi kuˆsas ˆci tie sola, mi timas, ke nia

rilato estas nur efemera. Eble post mia reveno al FRG ˆcio estos kiel anta˘

ue. De tempo al tempo ˆsi

ankora˘

u skribos al mi - unue ofte, poste pli kaj pli malofte. ˆ

Si enamiˆ

gos al polo, edziniˆ

gos... Kaj mi

restos sola, a˘

u trovos nur virinon, kiu ne estos komparebla kun ˆsi. Mi do devas diri al ˆsi, ke mi amas 4.

82

ˆsin, ke mi deziregas seriozan amrilaton kun ˆsi, kvankam tio povas ˆsajni freneza, pro la distanco. La fantazioj pri enamiˆ

go konkretiˆ

gas...

La venontan matenon mi hazarde renkontas Beata jam survoje al la manˆ

gejo. Mia koro bategas

rapide.

“ ˆ

Cu vi bone dormis?”, demandas min Beata.

“Jes, bonege. Kaj vi?”

“Anka˘

u tre bone.”

“Ni ja jam hiera˘

u multe interparolis”, mi diras nervoze, “sed mi ˆsatus ankora˘

u pli konatiˆ

gi kun

vi.”

Kun granda ˆ

gojo mi rimarkas, ke Beata respondas al tiu ˆci propono per rideto, kiu estas eˆc pli

varma kaj intima ol kutime.

“Mi volas konatiˆ

gi kun vi, ˆcar mi trovas vin ege simpatia.”

“Mi anka˘

u trovas vin ege simpatia”, ˆsi diras, kaj ni denove ridetas.

Fine ni atingas la manˆ

gejon, kie ni unue prenas niajn manˆ

gaˆojn kaj poste serˆcas lokon.

“ ˆ

Cu ni iru al iom pli fora loko?”, mi demandas ˆsin.

“Jes, bone!”

Ni sidiˆ

gas, vid-al-vide. Anta˘

u ol ekmanˆ

gi, ni longe ridetas unu al la alia.

83

“Estas vera plezuro rigardi vin”, mi diras.

La matenmanˆ

go gustas bonege al mi, kvankam la bulkoj estas sufiˆce sekaj.

“ ˆ

Cu vi poste volas iri al la konversacia kurso a˘

u al la prelego pri la Esperanto-kulturo?”, mi

demandas Beata.

“Mi volis iri al la konversacia kurso.”

Mi ˆ

gojas pri la vorto “volis” kaj mem diras mian frazon en la preterito: “Kaj mi planis iri al la prelego pri la Esperanto-kulturo.”

Ni silentas iomete, ˆ

gis mi aldonas:

“Sed mi ne volas disiˆ

gi nun de vi.”

“Mi anka˘

u ne volas disiˆ

gi nun de vi. Ni povas iri kune al la prelego pri la Esperanto-kulturo.”, ˆsi

proponas.

“Jes. Sed ni povus iri anka˘

u al mia ˆcambro por plu interparoli. Mi pensas, ke Roman kaj Andrzej

nun iras al la konversacia kurso. Ni do estos solaj...”

“Bone”, diras Beata. “ ˆ

Cu vi estas jam preta?”

“Jes”, mi respondas. Ni leviˆ

gas, redonas niajn manˆ

gilarojn kaj kune eliras el la manˆ

gejo. La

matena suno brilas, sed ankora˘

u ne vere varmigis la teron. Grupeto da neesperantistoj preterpasas

nin, ne sciante pri la ˆ

germinta feliˆco, kiu ligas nin du.

“ ˆ

Cu mi rajtas?”, mi demandas Beata, kaj prenas ˆsian manon, dum ni iras unu apud la alia.

84

Ridetante ˆsi suprenrigardas al mi.

Ni alvenas en mia ˆcambro kaj konstatas, ke ˆ

gi vere estas malplena. Beata eksidas sur mia lito,

dum mi alportas seˆ

gon por sidiˆ

gi anta˘

u ˆsi, vid-al-vide.

“La programo komenciˆ

gis jam anta˘

u kvarona horo”, mi diras, “neniu nin ˆ

genos ˆ

gis tagmezo.”

“Bone!”, diras Beata. ˆ

Siaj grandaj brunaj okuloj ekspektoplene rigardas min.

“Beata... mi amas vin!”, mi diras, kaj prenas ˆsiajn molajn manojn, kiujn mi palpas, karesas kaj frotas per la miaj.

“Mi anka˘

u amas vin... Estas nur unu problemo: la distanco.”

“Anka˘

u mi pensis pri tio, kompreneble. Sed mi pensas, ke ni povus klopodi plejeble ofte renkontiˆ

gi

en Esperanto-aranˆ

goj. Mi volonte invitus vin al mia urbo, a˘

u povus viziti vin en Wroclaw a˘

u ˆce

viaj gepatroj en Legnica.”

“Jes, anka˘

u mi volonte invitus vin. Mi kaj mia familio tre ˆsatas gastigi. Sed mi pensas, ke amo

trans tia distanco ne povas da˘

uri longe.”

“Eble vi pravas. Sed nenio estas malebla. Ni povus pasigi komunan kaj certe feliˆcan estontecon en FRG.”

“Estas tre grava problemo. En FRG homoj ne amas polojn.”

“Problemoj ofte ne ekzistas. Mi ekzemple ˆsatas polojn. Kaj ne nur mi...”

Ni ridas. Sed fakte tiuj frazoj ne vere plaˆcas al mi.

85

“La homo ne vivas sola, sed en la konkreta socio. Tial mi havas multe da timoj.”

“Ne estu malgaja. La mondo estas plena de ˆ

gojo. Ni nur ne rimarkas ˆ

gin.”

Denove ni ridas, sed ˆci-foje eˆc pli melankolie. Mi rimarkas, ke mi prefere prenu ˆsiajn problemojn serioze.

“Vivi en FRG estus sendignige por mi. Anta˘

u unu jaro mi estis en Okcidenta Berlino. Tie

mi rimarkis, ke germanoj ne ˆsatas polojn. Pro la elmigrado, sed anka˘

u ˆcar ili pensas, ke ni estas

maldiligentaj.”

“Jes, mi komprenas vin. Vi ne tute malpravas. Anka˘

u mi jam a˘

udis multajn anta˘

ujuˆ

gojn de

germanoj kontra˘

u poloj. Ke ili estas mallaboremaj, egoismaj, mensogemaj a˘

u eˆc iel insidemaj... Mi

ne scias precize, mi mem ja ne havas tiujn anta˘

ujuˆ

gojn. Multaj homoj pensas, ke Pollando estas

malriˆca ne nur pro la politika sistemo. Kaj maljunaj germanoj ofte provas pravigi siajn anta˘

ujuˆ

gojn

per siaj spertoj kun polaj militkaptitoj.”

“ ˆ

Cu vi do konsentas kun mi?”, demandas Beata.

“Parte jes. Mi konsentas pri tio, ke multaj germanoj ne ˆsatas polojn. Ili havas anta˘

ujuˆ

gojn; ili

kritikas kelkajn ecojn de la poloj. Sed, kion ajn ili kritikas ˆce la poloj - neniun el tiuj ecoj vi havas!

Verˆsajne multaj germanoj eˆc ne rimarkus, ke vi estas polino. Vi ja kontentige parolas la germanan, kaj eble eˆc iam perfekte. Vi povus nomi vin Beate, Beate Brinkmann.”

Beata ridetas. Mi ankora˘

u frotas ˆsiajn harojn kaj nun komencas karesi ˆsiajn hararon kaj ˆsultron.

86

Mi da˘

urigas:

“Ekzistas anka˘

u multaj germanoj, kiuj ˆsatas polojn. Mi ekzemple ˆsatas ilian afablecon, ilian

bonkorecon, iliajn gastamon kaj kontaktemon. Ofte mi a˘

udis de poloj, ekzemple anka˘

u hiera˘

u ˆci

tie, frazojn kiel “Venu al nia ˆcambro!” a˘

u “Sidu kun ni!”. Poloj ˆsatas kanti, ridetas ofte, transdonas

malgrandajn donacetojn... ˆce ni en okcidento tio estas alia. La homoj estas pli fermitaj. ˆ

Car mi ne

ˆsajnas esti parolema, ili preferas lasi min en trankvilo. Precipe dum miaj lernejaj jaroj tio ka˘

uzis

multe da sufero al mi - la senton esti malˆsatata kaj ignorata...

Beda˘

urinde multaj homoj ne konas tiujn pozitivajn ecojn de la poloj. Plej ofte, ˆcar ili tute ne havas personajn kontaktojn kun poloj; ili ja kutime eˆc ne povas interkompreniˆ

gi kun ili. A˘

u ili estas

tiom malvarmkoraj, ke ili ne kapablas rimarki kaj ˆ

gui tiujn ecojn.

Sed alia pozitiva eco de la poloj estas pli konata: iliaj religiemo kaj fido je Dio. Verˆsajne anka˘

u

vi estas religiema, ˆcu ne?”

“Jes. Mi iras ˆciudimanˆce en la preˆ

gejon.”

“Mi pensas, ke vi havas ˆciujn pozitivajn ecojn de la poloj kaj neniun el la negativaj. Se vi venos al FRG, vi povas mem kontribui al tio, ke la bildo de germanoj pri poloj pliboniˆ

gos. Ekzemple

anka˘

u miaj gepatroj ne tiom ˆsatas polojn. Mia avo eˆc ˆciam riproˆcis al ili, ke el Silezio, la iama Grenejo de Germanio, ili faris malriˆ

culejon. Sed mi tute certas, ke miaj gepatroj post konatiˆ

go

kun vi havos ege pozitivan bildon pri vi, same kiel mi trovis vin je la unua vido ege simpatia, tiam 4.

87

en la renkontiˆ

go en Ostrava. Plaˆcos al ili via afableco, la varmo kaj la vivˆ

gojo, kiuj radias el vi. Kaj

anka˘

u vian religiemon ili ˆsatos.”

“ ˆ

Cu vi anka˘

u estas religiema homo?”, demandas min Beata.

“Jes. Mi havis tre religian edukadon. ˆ

Cu mi rakontu al vi interesan travivaˆon el mia infanaˆ

go?”

“Jes, bone.”

“Kiam mi havis kvin jarojn kaj duonon, mi iris kune kun mia patrino kaj miaj gefratoj tra la urbo. Estis anta˘

u Kristnasko, kaj ni kune rigardis la montrofenestrojn de ludilvendejo. Tie mi vidis

ege belan pluˆsbesteton: blankan urson. Mallonge anta˘

ue mia granda frato montris al mi en iu libro

bildon pri tia besto. Li rakontis, ke tiuj blankaj ursoj vivas ˆce la norda poluso, kie estas ˆciam ege malvarme. Ilia dika, varma felo protektas ilin kontra˘

u la malvarmo. Kaj nun tie estis tia urso - ne

iu bruna kun nur du gamboj, kian havas ˆciuj infanoj, sed bela blanka urso kun kvar gamboj, kiu aspektas precize kiel tiu en la bildlibro!

“Panjo, tiun mi volas havi!”, mi diris, kvankam mi ne kredis, ke tiu deziro realiˆ

gos. Kutime

Krist-Infano ja mem elektas la donacojn.

“ ˆ

Cu la blankan ursidon?”

“Jes, panjo, tiun mi volas havi.”

“Eble Krist-Infano ja alportos ˆ

gin. Se vi estas ˆciam obeema, ˆ

gi eble plenumos vian deziron.”

Mallonge poste estis la tago anta˘

u Kristnasko.

88

“Je la 18a horo venos Krist-Infano”, diris panjo. “Vi povas iri kun paˆcjo en la urbon; mi devas resti hejme.” Ni, la kvar knabetoj, do iris kun paˆcjo en la urbon. ˆ

Cie kuˆsis blanka neˆ

go. Estis

malvarme. Sed ni estis bonhumoraj. Kion ni ricevos? Senpacience ni atendis la momenton, kiam panjo vokos, ke Krist-Infano venis...

Ni revenis hejmen kaj renkontis panjon.

“Mi iras rigardi, ˆcu Krist-Infano jam venis. Vi restu en la kuirejo!” Post mallonga tempo panjo revenis kaj vokis gaje:

“Krist-Infano venis!”

Tuj kvar knabetoj kuris en la loˆ

gˆcambron kaj serˆcis sian donacon.

“Tio estas via, Manfred!”, diris panjo kaj donis al mi pakaˆeton, en kiu mi sentis ion molan. Etaj manoj forigis la donacpaperon, kaj grandaj infanaj okuloj miregis kaj radiis pro ˆ

gojo: La blanka

ursido! Mia blanka ursido! Ne iu blanka ursido, sed ekzakte tiu el la montrofenestro! Mi precize memoras, ke estas ekzakte la sama! Mia blanka ursido!

Sur la kristarbo brilis la kandeloj; sur niaj kristnaskaj teleroj kuˆsis keksoj, nuksoj, mandarinoj, bombonoj kaj ˆcokoladaj figuroj. Ni sidis kune, kantis la kristnaskan kanton:

Feliˆcega vi, ˆcarmoplena vi,

Kristofest’, beno por homar’ !

89

Mondo perdiˆ

gis, Kristo naskiˆ

gis,

ˆ

goju, ˆ

goju ho kristanar’ !

Mi karesis la felon de mia ursido, sentis dankon al Krist-Infano, la kara Krist-Infano. Sed ne estis la ursido mem, pro kio pleniˆ

gis mia koro per ˆ

gojo kaj miro. Pli gravis la konstato, ke grandega

deziro plenumiˆ

gis. Se oni nur sufiˆce forte deziras ion, Krist-Infano a˘

uskultas kaj plenumas la peton.

Mi sentis min bone en tiu ˆci mondo, feliˆca, amata de la granda mistero, kiu nin ˆcirka˘

uas...

Eˆc ne unu jaron poste panjo sciigis al mi ion kruelan:

“Manfred, vi nun jam estas lernejano. Vi nun devas ekscii unu aferon: ˆ

Gis nun vi kredis, ke

Krist-Infano alportas la kristnaskajn donacojn. Sed tio ne estas ˆ

gusta. Tion faras ni, viaj gepatroj.”

“Mi ne kredas!”, mi vokis.

“Sed tio estas vera. Kaj la Paska Leporo anka˘

u ne ekzistas. La ovojn kaj la nestojn ni kaˆsas

mem. Kaj anka˘

u Sankta Nikolao ne alportas la telerojn kun la dolˆcaˆoj. Anka˘

u tion faras ni.”

“Mi ne kredas, panjo!”

“Sed tio estas vera. Ne estu malgaja, vi ja plu ricevas la donacojn. Mi nur petas vin, ke vi ne pludiras tion al Martin kaj Dirk; estas ja tiom bele, se infanoj kredas je tio.”

Mi tamen estis malgaja. Ne gravis por mi, ˆcu mi plu ricevos la donacojn. Mian tutan mondobildon ˆsi detruis! ˆ

Cio estis mensogo, trompo!

90

Vespere panjo venis kiel ˆciam al nia ˆcambro kaj la˘

utlegis preˆ

gon el verda libreto.

“Panjo”, mi demandis, “ˆcu la kara Dio ekzistas?”

“Jes, la kara Dio ekzistas. Ni nur ne povas vidi lin. Sed li vidas ˆcion.”

Mi ne vere kredis al panjo. Mi havis pruvojn, ke ekzistas Krist-Infano, la Paska Leporo kaj Sankta Nikolao. Sed ili ne ekzistas, almena˘

u ili ne venas al ni. Sed Dio ekzistas, kvankam mi ne havas

pruvojn pri lia ekzisto?! Panjo ne estas honesta. Oni ne povas konfidi al ˆsi, kaj anka˘

u ne al la aliaj

plenkreskuloj. Mi devas mem eltrovi, kio estas vero kaj kio estas mensogo...

Mi plu iris al la preˆ

gejo ˆciudimanˆce, ˆcar mi devis; sed mi ne povis vere kredi je Dio. Sur la preˆ

gejaj

benkoj mi enuis kaj utiligis la tempon por pripensi. Hejme, en la lito, mi da˘

urigis la pensadon. ˆ

Cu

povas esti, ke la plenkreskuloj scias la sencon de la vivo? Verˆsajne ili nur ne malkaˆsas tion al mi. A˘

u

eble nur iu alta estaˆo scias tiun sencon. Povas esti, ke ˆciuj aliaj estaˆoj estas nur inspirita materio, kiun gvidas tiu alta estaˆo. A˘

u ˆcu ili konscias pri la rolo, kiun ili ludas? Eble la tuta mondo ekzistas

nur por mi, kiu devas akiri spertojn por la vivo en alia, estonta mondo...

Multe mi pensis pri tiaj demandoj. Tempoj, en kiuj mi pridubis ˆcion, alternis kun tempoj, en kiuj mi sentis min kristano. Kelkfoje mi kapablis esti devota, vere pia, kiel panjo. Poste, dum mia puberiˆ

go, la duboj plifortiˆ

gis. Mi interesiˆ

gis pri ˆcio, kio temis pri la senco de la vivo. Mi legis pri

ekzistencialismo, materialismo, pozitivismo ktp.”

“Kaj nun?”, demandas Beata.

91

“Iom post iom mi denove komencis kredi je Dio. De tempo al tempo mi iras en preˆ

gejon, eble

ˆciun duan a˘

u trian semajnon. Sed ˆsajnas, ke mi nun, ˆci tie, reakiris veran kredon, veran konfidon je Dio. Imagu, anta˘

u ses semajnoj mi vidis knabinon, kiun mi ege ˆsatis je la unua vido. Mi deziregis

havi ˆsin kiel amikinon. Kaj nun ˆsajnas, ke tiu grandega deziro plenumiˆ

gis, kvaza˘

u iu alta estaˆo

ela˘

udis mian elkoran peton. Mi sentas min feliˆca, amata de la granda mistero, kiu nin ˆcirka˘

uas...”

“Sed estas la problemo...”

“Mi scias. Sed mi pensas, ke ni bonege harmonias, tiom bone, ke ˆciuj problemoj ne gravas. Vi ne povas imagi, kiom vi signifas por mi. Neniam mi tiom entuziasme ˆsatis knabinon. Vi estus mia unua amikino.”

“ ˆ

Cu vere? Sed vi jam havas 22 jarojn...”

“Mi neniam sentis veran teneron. Tio suferigis min ne nur pro la scio, ke amo signifas plezuron, kiun mi do ne havis - pli gravis la sento esti malpli aminda ol la aliaj knaboj, valori malpli ol ili...”

Beata pripensas.

“Mi amas vin”, ˆsi diras subite, “mi vere ege amas vin...”

Mi reprenas ˆsiajn manojn, palpas kaj frotas ilin, dum varmigas mian koron la plej varma kaj intima rideto, kiun mi iam ajn spertis. Ni ekstaras; mi brakumas ˆsin, ni karesas kaj kisas unu la alian...

Post iom da tempo Beata demandas min en malgaja tono:

92

“ ˆ

Cu vi vere povas resti nur ˆ

gis ˆa˘

udo?”

“Jes. Vi ja scias, ke ekde vendredo mi devos gvidi semajnfinan Esperanto-kurson ˆce mia popola altlernejo.”

“Vi multe aktivas por Esperanto, ˆcu ne?”

“Jes. ˆ

Car mi esperas, ke tiu altnivela internacia interkompreniˆ

go, kiel ni du nun spertas ˆ

gin, iam

fariˆ

gos memkomprenebla afero por la tuta homaro...”

Kaj tiel finiˆ

gas miaj fantazioj, faritaj en la unua nokto en Toru’n. Je la oka matene mi konstatas,

ke mi tute ne dormis en tiu nokto. Jam ofte mi ne povis ekdormi frue, ˆcar mi estis nervoza, sed almena˘

u je la kvara a˘

u kvina mi tamen endormiˆ

gis. Sed hodia˘

u mi dum la tuta nokto kuˆsis nur

sendorme en la lito, maltrankvile sed esperoplene pensante pri Beata. Miaj fantazioj finiˆ

gis, kaj mi

konscias: La realo kutimas esti malpli gaja.

Mi ellitiˆ

gas, lavas min, vestiˆ

gas kaj ekiras al la manˆ

gejo. Alvenante tie, mi tuj ekvidas Beata - sed

beda˘

urinde ˆsi sidas kune kun tri gepoloj ˆce malgranda tablo, kaj ne plu estas loko por mi. Ni iomete ridetas, kaj fine mi ˆcirka˘

urigardas por serˆci lokon por mi. Mi ja preferas elekti lokon ˆce homoj, kun

kiuj mi povas bone interparoli...

Dum mi ankora˘

u hezitas, du poloj rigardas al mi, kaj unu diras:

“Sidiˆ

gu ˆce ni!” Mi eksidas kaj ˆ

gojas pri tiu afableco kaj kontaktemo de la poloj. Sed tiu ˆ

gojo

93

iom post iom malaperas, ˆcar ili vigle plu interparolas pole. Kvaza˘

u mi tute ne ˆceestus. Kaj post

mallonga tempo ili foriras, ˆcar ili finis manˆ

gi. Ili lasas min sidi sola, vid-al-vide al la muro, tiel, ke

mi eˆc ne povas vidi Beata sen turni min...

La bulkoj gustas malfreˆse kaj seke; mi manˆ

gas malrapide. Finmanˆ

ginte mi vidas, ke Beata ne

plu estas en la manˆ

gejo. Verˆsajne ˆsi jam iris al la konversacia kurso. Mi decidas tamen iri ne tien,

sed al la prelego pri la Esperanto-kulturo, ˆcar mi ja jam tute flue parolas Esperanton.

Tagmeze mi iras al la manˆ

gejo kaj vidas Beata veni renkonte al mi. Denove ˆsi estas kune kun

kelkaj poloj, tiel ke ni nur mallonge diras “Saluton!”. Eble mi neniam trovos okazon por diri al ˆsi tion, kion mi volas, devas diri al ˆsi...

Post la tagmanˆ

go mi decidas utiligi la tagmezan pa˘

uzon por skribi leteron al Beata. Restas

preska˘

u du horoj, ˆ

gis je la tria posttagmeze ni ekveturos al la urbocentro por viziti la urbodomon

kaj la domon de Koperniko. Mi ankora˘

u iomete sentas ˆsian korpon anta˘

u mi, pro la hiera˘

ua dancado.

Mi iras en mian ˆcambron kaj ekskribas:

Kara Beata,

vi certe jam rimarkis, ke mi estas feliˆca ˆci tie en Toru’n. Ege feliˆca eˆc. Mi havas sufiˆce da amikaj kontaktoj; mi estas iomete nervoza, sed sentas min plena de agrablaj pensoj kaj fantazioj...

94

Iom pli ol unu horon poste mi havas anta˘

u mi kvarpaˆ

gan manuskripton, kiu preska˘

u kontentigas

min. Restas duona horo ˆ

gis la tria. Eble tio sufiˆcas por skribi la definitivan leteron... Intertempe

mi sentas min jam iomete malpli gaja. Mi komencas:

Kara Beata,

vi certe rimarkis, ke mi sentas min relative feliˆca ˆci tie. Mi havas sufiˆce da amikaj kontaktoj...

De tempo al tempo mi haltas ˆce iu frazo kaj pripensas, ˆcu mi ˆsanˆ

gu ˆ

gin. Pro tio mi devas konstati

je la tria horo, ke la letero estas nur duone preta. Mi iras kune kun la aliaj al la bushaltejo, kaj ni enbusiˆ

gas. Mallonge poste mi alvenas en la urbocentro. Mi ofte vidas Beata, sed ne scias, kion diri al ˆsi... Mi neniam lernis vere komunikiˆ

gi kun aliaj homoj, ˆcar mi preska˘

u ˆciam estis sola. Beda˘

urinde

Beata plej ofte estas kune kun aliaj poloj, kaj mi tute ne scias, kiel alparoli ˆsin tiam...

Vespere mi alvenas iom pli malgaje hejme. Mi legas sur afiˆso, ke vespera programo konsistos el du videofilmoj: Je la 8a oni montros la filmon “Esperanto” kaj je la 10a la filmon “Mefisto”. ˆcar mi vidis la unuan filmon jam en FRG, mi decidas rigardi nur la duan kaj utiligi la tempon ˆ

gis tiam por

finskribi mian leteron al Beata. Mi relegas la jam skribitajn du paˆ

gojn kaj rimarkas, ke la komenco

95

ne plu ˆ

gustas. Mi ne plu sentas Beata anta˘

u mia brusto kaj fartas iom malpli bone... Mi reskribas

la tutan leteron:

Kara Beata,

vi certe rimarkis, ke mi fartas relative bone ˆci tie en Toru’n. Mi havas sufiˆce da amikaj kontaktoj; mi estas iomete nervoza, sed sentas min plena de agrablaj pensoj kaj fantazioj. Sed malanta˘

u

mi staras kvaza˘

u glavo de Damoklo la konscio, ke jam balda˘

u, post mia reveno al FRG, denove

turmentos min malagrabla sento de soleco.

Eble tio estas neevitebla. Tamen, inter ˆciuj timoj kaj esperoj ie ekˆ

germis en mi la deziro sciigi al

vi ˆcion pri mi, kio povus esti interesa a˘

u grava por vi. Mi volas rakonti al vi, kiel mi pensas pri vi,

kaj da˘

urigi nian korespondadon jam ˆci tie, por ke vi povu jam nun tuj reagi al miaj pensoj - iel ajn, kiel vi volas.

Ankora˘

u bone mi memoras, kiam mi renkontis vin en la unua vespero de la renkontiˆ

go en Ostrava.

Kun plezuro kaj fascino mi spertis, kun kia varmo vi salutis min: Tuj evidentiˆ

gis, ke temas ne nur

pri iu ekstera ˆ

gentileco, sed pri afableco venanta profunde el via koro.

Post mia reveno mi sendis leteron al vi. Skribi ˆ

gin ne estis facile, ˆcar ˆ

gis tiam ni ankora˘

u ne

multe interparolis. Mi fakte volis diri per tiu letero nur unu aferon: Ke mi trovas vin ege simpatia 4.

96

kaj ˆsatus pli konatiˆ

gi kun vi. Sed singarde mi kaˆsis tion en la ˆ

generala konstato, ke mia trankvileco

“kelkfoje malhelpas al mi vere konatiˆ

gi kun homoj, kiujn mi trovas simpatia”. Samtempe mi volis

testi vian komprenemon, parolante pri malnova problemo de mi. Via tre afabla kaj mirige rapida respondo montris, ke vi sukcesis en tiu testo. Mi jam la˘

udis la ˆcarman optimismon, kiu radias el

via letero (kaj ne nur el ˆ

gi!).

Iomete pli ni interkonatiˆ

gis hiera˘

u vespere, kaj tiam frapis mian atenton la simileco inter niaj

interesoj kaj pensmanieroj. Plifortiˆ

gis en mi la konvinko, ke ni bone harmonias.

Skribinte tion, altrudiˆ

gis en mi la emo rakonti al vi iom pri mi. Prave vi konstatis, ke mi estas

iomete nekuraˆ

ga homo. Jam multe mi okupiˆ

gis pri la kialoj, kaj mi serˆcis ilin precipe en mia

infanaˆ

go.

Tiam senpripensaj eldiroj a˘

u faroj de mi ofte ka˘

uzis ˆcagrenon de mia patro, kiu ne malofte perdis

la kapablon regi sin mem. Li insultis, batis... kaj mia infana animo provis eviti tiajn turmentojn per evitado de tiaj eldiroj a˘

u faroj. Mi malkuraˆ

giˆ

gis.

Feliˆce mi sufiˆce klare travidas ˆcion por ne transpreni la sintenojn de mia patro. Male, mi iom post iom abomenis ˆcian psikan kaj fizikan perforton kaj vidis pli kaj pli, ke mi eˆc mem sufiˆce bone sukcesas eviti ˆcion tian. Mi komprenis, ke eblas solvi konfliktojn ofte plej bone per afableco, kaj komencis agi la˘

u tiu konstato.

Tamen mia vivo ne fariˆ

gis vere feliˆca. Eble lige kun tio, ke mi pli klopodis agi pripense ol fariˆ

gi

97

kuraˆ

ga, mi suferis pro soleco kaj la neplenumita sopiro pri amo de knabino.

Kaj nun en mia vivo aperis vi. Jam nun vi iomete plenigis mian ofte malgajan kaj malplenan animon per ˆ

gojo kaj optimismo, kaj ju pli firma estos la rilato inter ni, des pli forta fariˆ

gos tiu

pozitiva influo. Kaj mi esperas, ke anka˘

u inverse mi povos kontribui al via feliˆco. ˆ

Ci tie mi finfine

volas fari al vi demandon, kiu eble ˆsajnas al vi freneza: ˆ

Cu vi povus imagi enamiˆ

gi al mi?

Kompreneble mi jam multe pensis pri tiu demando kaj la verˆsajne ˆcefa malhelpo: la granda distanco inter FRG kaj Pollando. Sed el mia vidpunkto ˆcio estas ebla... Ni povus klopodi plejeble ofte partopreni komune en internaciaj Esperanto-aranˆ

goj, povus viziti unu la alian, kaj (el mia

vidpunkto) teorie eˆc eblus komuna (kaj certe feliˆca!) estonteco en FRG...

Se vi ˆsatus esprimi viajn pensojn pri la finfine sufiˆce klare formulita esenco de tiu ˆci letero, vi sciu, ke mi plene toleros kaj akceptos vian reagon ˆciukaze.

Kun amikaj salutoj

via Manfred

Mi finskribas la leteron kaj rimarkas, ke estas ankora˘

u sufiˆce frue por iri al la dua filmo. Mi

enpoˆsigas la leteron kaj iras al la koncerna salono en alia konstruaˆo. Kun ˆ

gojo mi vidas anka˘

u

Beata tie. Mi sidiˆ

gas du vicojn malanta˘

u ˆsi.

Post la fino de la filmo mi vidas, ke Beata adia˘

uas kelkajn polojn kaj iras al la elirejo, kvankam

98

oni anoncis ankora˘

u plian, malpli longan filmon pri la urbo Bialistoko. Mi anka˘

u ekstaras kaj iras

al ˆsi. Kiel kutime ni ridetas unu al la alia.

“ ˆ

Cu vi jam iras dormi?”, mi demandas ˆsin.

“Jes. Mi estas laca.”

“Mi anka˘

u volas iri dormi nun”, mi diras, kaj ni eliras kune.

Mi ˆ

gojas esti kune kun ˆsi. Kune ni iras tra la nokto, sub la stelplena ˆcielo. Mi pripensas, ˆcu mi eluzu la okazon por esprimi al ˆsi mian simpation a˘

u ˆcu mi faru tion kiel planite per mia letero. Mi

decidas preferi la duan eblecon kaj demandas al-ˆsi-nur ion supraˆan:

“ ˆ

Cu vi vidis amba˘

u filmojn?”

“Jes. Kaj vi?”

“Mi vidis nur al duan. La filmon ’Esperanto’ mi jam vidis en renkontiˆ

go en FRG. Sed anka˘

u ˆ

gi

estas interesa.”

Kaj mi kuraˆ

gas aldoni:

“Dum vi rigardis tiun filmon, mi skribis ion por vi.”

Mi eligas la leteron el mia poˆso kaj donas ˆ

gin al ˆsi:

“Tio estas por vi!”

“Kio estas tio?”, ˆsi demandas nervoze.

“Estas letero kun kelkaj malfermaj pensoj.”

99

“Aha. Skribi estas pli facile.”, ˆsi diras, kaj mi ˆ

gojas, ke ˆsi komprenis min.

“Anka˘

u mi havas donacon por vi”, ˆsi aldonas, kaj transdonas al mi du bildkartojn pri sia hejmurbo Legnica.

“Dankon... kaj bonan nokton!”

“Bonan nokton!”

La venontan matenon mi senpacience atendas la revidon kun Beata. Kaj fakte... mi renkontas ˆsin survoje al la manˆ

gejo. ˆ

Sia rigardo aspektas afable, sed mankas la amba˘

uflanka rideto, kiu ˆ

gis

nun ˆciam estiˆ

gis, kiam ni ekvidis unu la alian.

“Mi legis vian leteron. Vi ne estas nekuraˆ

ga homo!”

Ni ridetas iomete. Post pa˘

uzeto ˆsi aldonas:

“Tio tre bone estus ebla, se ne estus unu problemo: Mi jam havas amikon. Li nomiˆ

gas Krzysztof...”

Ni bezonas iom da tempo por digesti la diritaˆon. Mi atente a˘

uskultas Beata:

“Sed vi pravas, anka˘

u mi trovas, ke ni bone harmonias la˘

u nia pensmaniero. Mi volas, ke ni restu

geamikoj, geamikoj en la pli vasta senco. Se mi havos problemojn, mi skribos al vi, se vi havos problemojn, vi skribos al mi...”

Kaj ˆsi aldonas:

“Cetere, mi havas la impreson, ke vi iomete idealigas mian personon. Mi estas nur ordinara 4.

100

virino.”

Mi pripensas kaj fine respondas malgaje:

“Por mi vi neniam estos nur ordinara virino!”

Kvar tagojn poste mi hejmenveturas. En Pozna’n mi ˆsanˆ

gas la trajnon. Post eniro en la ekspresan

trajnon “Oriento-Okcidento” mi denove devas stari en la koridoro - ˆci-foje ne pro tio, ke mi ne trovis necese aˆceti lokbileton, sed ˆcar tiuj estis elˆcerpitaj ˆ

gis post kvar semajnoj. Kvankam ni nun staras

malpli dense ol dum la veturo tien, mi ne sentas min pli bone - male, melankolie mi rememoras, ke okazis ˆ

guste tio, kion mi timis. La sento de feliˆco, kiun mi havis dum la dancado kun Beata en

la unua vespero, estas for; ˆ

Cio ˆsajnas al mi kiel bela sonˆ

go. Kiam mi povos reveni al Pollando?

Verˆsajne nur venontsomere okazos aranˆ

go simila al la ˆus pasinta.

Iomete konsolas min la fakto, ke mi aliˆ

gis anka˘

u al kvara unusemajna junulara Esperanto-aranˆ

go,

la German-Franca Junulara Renkontiˆ

go en Majenco. Sed miaj esperoj ne estas grandaj. Alvenas la

konduktorino.

“Lokbileto?”, ˆsi demandas.

“Nie ma!”, mi respondas, memorante la polan esprimon, per kiu la virino en la vojaˆ

goficejo da˘

ure

klarigis al mi kaj Iwona, kiu helpis min tie, ke la lokbiletoj estas elˆcerpitaj.

“Kvin markojn”, diras la konduktorino, kaj mi volonte pagas al ˆsi tiun etan punmonon, kvankam 4.

101

mi ne sentas min vere kulpa. ˆ

Ce la limo inter Pollando kaj GDR la kontrolo povas ˆci-foje okazi en

la trajno. GDR-a doganisto eniras kaj bruske alparolas polon starantan apud mi:

“Foriˆ

gu!” Beda˘

urinde mi ne povas traduki tion al li en la polan. La doganisto devas krii al li pli

la˘

ute:

“Foriˆ

gu, por ke mi povutrairi!”

Ne nur ni FRG-anoj havas niajn turkojn...

Bonˆsance en Berlino sufiˆce da homoj eliras, kaj mi trovas sidlokon, sur kiu mi pasigas la nokton.

Matene mi alvenas hejme kaj preparas min por la semajnfina Esperanto-kurso. Dimanˆce vespere, post la fino de tiu kurso, mi komencas noti pensojn por mia letero al Beata, memorante ˆsiajn lastajn vortojn dum nia adia˘

uo en Toru’n:

“Skribu al mi!” Sed mi rimarkas, ke mi havas jam malpli por skribi al ˆsi ol dum la renkontiˆ

go.

Eble ˆsi povas per aparte ˆcarma kaj enhavoriˆca respondo igi nian korespondadon eˆc pli interesa ol anta˘

ue. Sed mi timas, ke ne. Venontsomere mi revidos ˆsin... Tamen, verˆsajne nia amikeco iom post iom mortos.

Feliˆce jam postmorga˘

u komenciˆ

gos la renkontiˆ

go en Majenco...

“Mi ˆsatas malgrandajn Esperanto-aranˆ

gojn, se partoprenas almena˘

u unu persono, kiun mi trovas

tre simpatia.”

Tiun frazon mi rememoras en la dua vespero de la renkontiˆ

go en Majenco. Estas la diskoteka

vespero. La muziko ankora˘

u ne komenciˆ

gis. La partoprenantoj staras a˘

u sidas en la salono; Kelkaj

interparolas. Mi staras ie kaj ˆcirka˘

urigardas, pripensante, ˆcu ekzistas tia tre simpatia persono ˆci

tie. Preterpasas min Monique. Mi ridetas al ˆsi.

“Saluton!”, ˆsi diras afable, kaj pluiras. Mi memoras, kiel en la renkontiˆ

go en Kiev mi sidis kune

kun kvar a˘

u kvin sovetianoj. Ni kantis, kaj kelkaj klakis per la manoj.

“Ne faru tion”, diris Nataˆsa tiam, “estas pli bele ˆ

gui la kanton sen klaki”. Eble io simila validas

anka˘

u por ridetoj...

Mi vidas, ke Katharina sidas sola. Mi ridetas anka˘

u al ˆsi. ˆ

Si vidas min, sed ne reagas. Mi

103

pripensas, ˆcu mi eksidu apud ˆsi. Fine Brigitte iras al mi. ˆ

Si alparolas min:

“ ˆ

Cu vi scias, kiam la diskoteko komenciˆ

gos?”

“La˘

u la programo je la na˘

ua. Sed ja ofte io malfruiˆ

gas.”

“ ˆ

Cu anka˘

u vi studas?”

“Jes, matematikon, ekde tri jaroj. Kaj vi?”

“Mi studas arkeologion, en Liono.”

Kaj ˆsi komencas rakonti pri tiu studfako. Mi ne bone a˘

uskultas, sed rigardas ˆsin. ˆ

Siaj okuloj,

ˆsia buˆso, ˆsia nazo, ˆsia tuta vizaˆ

go - ˆ

Cio aspektas bele. Mi ridetas iomete. ˆ

Si pluparolas; Nenion

ˆsi rimarkas. De tempo al tempo mi diras “jes”, sen vere a˘

uskulti al ˆsi. Mi denove ridetas iomete.

Neniu reago. ˆ

Sia vizaˆ

go restas iel senmova, kvankam ˆsi ankora˘

u parolas.

“ˆ

Si havas la ˆcarmon de fiˆso”, mi pensas.

“Estas bele rigardi ˆsin, sed...”

La muziko komenciˆ

gas. Mi ekdancas. Sola.

“Ni poloj preferas danci duope”, diris Beata. Sed unue ˆci tie ne estas poloj (krom Robert, kiu vivas jam delonge en FRG), kaj due ˆci tie ni estas 20 knaboj, sed eˆc ne dek knabinoj. Mi vidas Ute danci anta˘

u mi. Mi rigardas ˆsin, ridetas. ˆ

Si rerigardas mirigite. Mi vidas Annegret dancante.

ˆ

Sia vizaˆ

go aspektas, kvaza˘

u ˆsi ˆsatus reciproki ridetojn. Mi ridetas al ˆsi. Kaj vere, io moviˆ

gas en ˆsia

vizaˆ

go... sed: ˆ

Si iel grimacas, kvaza˘

u ˆsi volus repuˆsi atakon de mi.

104

Mi plu serˆcas, kaptas vizaˆ

gojn. Mi sentas min altrudiˆ

gema. Malestime mi rigardas al Brigitte, la

fiˆsino. Mi ne vere amas ilin, ˆciujn. Post preska˘

u unu horo da dancado mi laciˆ

gas. Eble pli pro la

pensado ol pro la dancado. Mi sidiˆ

gas. Sola. Kial ne ˆce la aliaj? Mi ne sentas emon interparoli kun

ili. Kial ne? ˆ

Cu, ˆcar mia emo al komunikado celas nur kontentigi miajn seksajn bezonojn? ˆ

Cu nur

espero pri enamiˆ

go povas veki en mi la emon alparoli iun? Ankora˘

u iomete mi sidas sola, ˆ

gis fine

mi decidas enlitiˆ

gi.

La venontan tagon mi denove sentas min iel malbone. ˆ

Ce la vespermanˆ

go mi pripensas, kie mi

sidiˆ

gu. Fine mi decidas sidiˆ

gi vid-al-vide de Ute. ˆ

Si interparolas kun Derk, nederlandano sidanta

apud ˆsi. Anka˘

u la aliaj partoprenantoj ˆce mia tablo interparolas; mi iom suba˘

uskultas. Ute kaj

Derk dum momento silentas, ˆ

gis Ute subite alparolas min:

“ ˆ

Cu vi eltenas vian silentadon?”, ˆsi demandas min afable, ne riproˆce.

“Jes.”

Kaj post momento mi aldonas:

“Mi alkutimiˆ

gis.”

Sed tuj aperas skrupuloj. Kia stultaˆo diri tion. Mi devus diri ion alian:

“Kelkfoje mi eltenas mian silentadon - nome, kiam en mi estas sufiˆce da agrablaj pensoj kaj fantazioj, kiujn mi ˆsatus evoluigi en kvieto. Beda˘

urinde tiu stato estas tre malofta. Kutime silentado

105

estas por mi io suferiga, ˆcar turmentas min malagrabla sento de soleco...”

Sed mia buˆso restas fermita. Malˆ

goje mi konstatas, ke estas tro malfrue por eldiri ion tian: Ute

jam pluparolas kun Derk pri tute aliaj aferoj...

Post la vespermanˆ

go restas iom da libera tempo. La nokta migrado komenciˆ

gos nur je la na˘

ua...

ˆ

Ce tablo sidas grupeto da junaj germanoj, francoj kaj nederlandanoj. Mi sidiˆ

gas ˆce ili. Ili interparo-

las pri politiko. Mi vidas Katharina sidanta inter ili. Uwe venas kaj komencas karesi ˆsiajn ˆsultrojn.

De malanta˘

ue. Katharina mallonge retrorigardas al li, kaj simple toleras tion.

“Ne estas vera amo inter ili”, mi pensas.

“Tian rilaton mi anka˘

u povus havi.”

Malgaje mi konstatas, ke mi tamen envias ilin.

Mi a˘

uskultas la diskuton. Ili vigle interparolas pri la rilatoj inter FRG kaj GDR. Almena˘

u ili

diskutas en Esperanto. Sed io ne plaˆcas al mi. Ili ne rimarkas min. Mi malˆsatas mian silentadon kaj pensas:

“Ili ne interparolas, por pli bone kompreni sin reciproke, sed por konvinki unu la alian pri sia propra opinio.”

“Venu al la enirhalo”, vokas unu el la organizantoj. Ni kolektiˆ

gas por la nokta migrado. Mi staras

inter la aliaj partoprenantoj, sen interparoli kun iu. Iu magia, malica forto devigas min denove serˆci vizaˆ

gojn por rigardi, rideti al ili. Mi ekvidas Annegret, ridetas al ˆsi. Denove ˆsi grimacas... Mi 5.

106

ekvidas Petra, ridetas anka˘

u al ˆsi.

“Kial vi ridas?”, ˆsi demandas min subite. Mi silentas.

Ni eliras. Jam malheliˆ

gis. Ni iros al ruino de kastelo. Du horojn tien, du horojn reen. Mi

timas ion. Estiˆ

gas grupetoj. Kelkaj duopoj, kelkaj pli grandaj grupetoj. Mi klopodas resti ˆce la

pli grandaj, suba˘

uskultante iliajn interparolojn. Kelkfoje anka˘

u mi diras ion. Ni iras tra arbaro; la

vojo supreniˆ

gas, kaj fine ni atingas la kastelruinon. Iomete ni pa˘

uzas tie. Kelkaj grimpas sur iujn

murojn.

Ni reiras.

“Estas tre facile: Iru ˆciam rekte anta˘

uen, ˆ

gis vi estos sur la granda strato, kaj tie vi iros dekstren”,

diras unu el la organizantoj. Survoje denove estiˆ

gas grupetoj; kelkaj iras malpli rapide ol la aliaj.

Mi denove klopodas resti kun iu pli granda grupeto. Sed tiu grupeto disfalas pli kaj pli. Fine ni estas kvinope.

“Kvin estas malbona nombro, ˆcar malpara”, mi pensas. Kaj fakte, nun anka˘

u Uwe kaj Katharina

iras pli rapide; ili disiˆ

gas de ni. Mi decidas resti ˆce la aliaj du, ˆce Reinhard kaj Anne, ˆcar verˆsajne

Uwe kaj Katharina preferas resti duope. Mi nur ˆ

genus ilin. La deklivo finiˆ

gas; la vojo fariˆ

gas ebena.

Reinhard kaj Anne interparolas. Mi ne. Mi jam sentas min en stato, en kiu mi eˆc ne povus diri ion, se mi havus ion interesan por rakonti. Verˆsajne ili ne rimarkus, se mi ne plu irus kune kun ili. A˘

u eˆc

ˆ

gojus pri tio, ˆcar certe anka˘

u ili preferus esti solaj. Mi iras malpli rapide. Kaj fakte: Ili ne rigardas

107

returnen. Ili ne rimarkas, ke mi ne plu iras kune kun ili. A˘

u ili simple pensas, ke mi atendas por iri

kun alia grupeto. Sed malanta˘

u mi estas neniu.

Mi iras sola tra la arbaro, sentante min soleca, malˆsatata, malkapabla komunikiˆ

gi. Melanko-lie

mi pensas pri la renkontiˆ

go en Pollando. Tie regis iu kontaktemo; tie eblis rideti sen senti sin

altrudiˆ

gema. Mi memoras la frazon de Beata:

“La mondo estas plena de ˆ

gojo, ni nur ne rimarkas ˆ

gin.” Sed mi ne vidas ˆ

gojon. ˆ

Cirka˘

u mi nur

malhelo, malpleno kaj silento, krom la muˆ

getado de la vento en la arbosuproj. Mi vidas vojkruciˆ

gon

kaj iras maldekstren. Neniu rimarkas, ke mi mankas... Post iom da tempo mi vidas benkon kaj sidiˆ

gas. Mi sentas la freˆsigan efikon de larmoj disˆsmiritaj en la vizaˆ

go kaj rigardas anta˘

uen, iomete

supren:

“Vidu paˆcjo, jen la viro, kiun vi deziris...”

FINO

Document Outline